Στέλιος Γραφάκος, διευθυντής μονάδας Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»,
επιστημονικός υπεύθυνος Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών Σύλλογος «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ»
Η μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων (ΜΑΚ), ή μεταμόσχευση μυελού των οστών, αποτελεί μια καθιερωμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση αρκετών σοβαρών αιματολογικών, νεοπλασματικών και γενετικών νοσημάτων, όπως είναι η λευχαιμία, η απλαστική αναιμία, τα λεμφώματα, η μεσογειακή αναιμία κ.α. Στόχος της είναι η αντικατάσταση του παθολογικού μυελού των οστών του ασθενή από υγιή αιμοποιητικά κύτταρα, τα οποία λαμβάνονται από ένα δότη (συγγενή ή μη συγγενή εθελοντή) και δημιουργούν στο λήπτη ένα νέο, υγιές αιμοποιητικό σύστημα.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση της ΜΑΚ είναι η ύπαρξη ιστοσυμβατότητας του δότη με τον ασθενή. Μόνο 30% των ασθενών θα βρουν συμβατό δότη μέσα στην οικογένειά τους. Για τους υπόλοιπους θα πρέπει να αναζητηθεί μη συγγενής εθελοντής δότης από την παγκόσμια δεξαμενή, στην οποία είναι εγγεγραμμένα σήμερα 24 εκατ. άτομα από πολλές χώρες. Κάθε χρόνο, στην Ευρώπη πραγματοποιούνται 15.000 περίπου αλλεγενείς ΜΑΚ, και στην πλειονότητα δότης είναι ένας εθελοντής συμβατός, που δεν έχει συγγένεια με τον πάσχοντα. Στην Ελλάδα ο αριθμός των εθελοντών δοτών μυελού των οστών είναι πολύ μικρός με αποτέλεσμα η κύρια αναζήτηση εθελοντών δοτών για τους 150 Έλληνες ασθενείς, που χρειάζονται μεταμόσχευση κάθε χρόνο, να γίνεται στο εξωτερικό. Το γεγονός αυτό δημιουργεί σημαντικά ιατρικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα στις οικογένειες και στη χώρα μας. Απάντηση σε αυτά υπήρξε η ίδρυση της Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών του Συλλόγου «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ», η οποία έχει στόχο την αύξηση του αριθμού των δοτών στην Ελλάδα για να καλύπτονται, πλέον, οι ανάγκες των ασθενών μας, κυρίως από Έλληνες δότες.
O σύλλογος «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ» αποτελεί έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα προσφοράς ιατρικής, ψυχικής και κοινωνικής φροντίδας του συλλόγου φίλων παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ» προς τα παιδιά που πάσχουν από σοβαρά νοσήματα και τις οικογένειές τους. Πρωταρχικός στόχος του είναι η λειτουργία τράπεζας εθελοντών δοτών μυελού των οστών για την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και, τελικά, εγγραφή συνειδητοποιημένων εθελοντών.
Η εγγραφή του εθελοντή είναι το πρώτο βήμα και είναι μια διαδικασία απλή. Εγγράφονται άτομα υγιή, ηλικίας 18 – 45 ετών. Συμπληρώνεται ειδική αίτηση και λαμβάνεται δείγμα στοματικού επιχρίσματος ή αίματος για να ελεγχθεί ο ιστικός τύπος του κάθε ατόμου. Τα δεδομένα αυτά ανωνύμως αποστέλλονται στον εθνικό οργανισμό μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και στο παγκόσμιο αρχείο εθελοντών δοτών μυελού των οστών (BMDW).
Αν κάποιος βρεθεί συμβατός δότης, μόνο τότε θα κληθεί για δωρεά αιμοποιητικών κυττάρων, η οποία γίνεται με δύο τρόπους.
Στο 80% των περιπτώσεων η συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων γίνεται από το περιφερικό αίμα με τρόπο παρόμοιο της αιμοδοσίας. Στον δότη χορηγείται αυξητικός αιμοποιητικός παράγοντας για την αύξηση των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων και την κινητοποίησή τους από τον μυελό των οστών στην περιφέρεια. Ακολουθεί η συλλογή τους με μηχανήματα κυτταραφαίρεσης, διαδικασία που διαρκεί περίπου δύο έως τέσσερις ώρες. Μετά τη δωρεά ο δότης επιστρέφει στο σπίτι του και συνεχίζει τις δραστηριότητες του.
Άλλος τρόπος συλλογής, είναι η λήψη μυελού των οστών με παρακέντηση των οστών της λεκάνης, η οποία γίνεται υπό γενική αναισθησία. Συλλέγεται ποσοστό μικρότερο του 5% του συνόλου των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων, τα οποία αναπληρώνονται πλήρως τις επόμενες ημέρες. Η πλειοψηφία των δοτών παραμένει στο νοσοκομείο για ένα 24ωρο.
Και οι δύο διαδικασίες είναι απολύτως ασφαλείς και ακίνδυνες για το δότη, γεγονός που πιστοποιείται κι από τους 300.000 εθελοντές που έχουν δωρίσει μοσχεύματα παγκοσμίως μέχρι σήμερα.
Ο σύλλογος φίλων παιδιών με καρκίνο «ΕΛΠΙΔΑ», με πρόεδρο την κυρία Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, από το 1990, που ιδρύθηκε, μέχρι σήμερα γνώρισε συγκινητική συμπαράσταση στο έργο του από τον ελληνικό λαό. Η συμπαράσταση αυτή συνέβαλλε στη δημιουργία της πρώτης και μοναδικής παιδιατρικής μονάδας μεταμόσχευσης μυελού των οστών (1992), όπου έχουν μεταμοσχευθεί 740 παιδιά και του ξενώνα, που μέχρι σήμερα έχει φιλοξενήσει περισσότερες από χίλιες οικογένειες παιδιών που νοσηλεύονται για καρκίνο (1999). Ένα ακόμη έργο αποτελεί η ογκολογική μονάδα παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – ΕΛΠΙΔΑ» (2010), η οποία είναι ένα πρότυπο νοσηλευτικό ίδρυμα για παιδιά με καρκίνο και βαριά αιματολογικά νοσήματα κατατασσόμενο μεταξύ των καλύτερων του κόσμου.
Η τράπεζα εθελοντών δοτών μυελού των οστών «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ» λειτουργεί από τον Ιανουάριου του 2014 και μέχρι σήμερα έχουν εγγραφεί σε αυτήν περισσότεροι από 10.000 εθελοντές δότες. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι ο μικρός αριθμός των Ελλήνων εθελοντών δοτών δεν οφείλεται σε αδιαφορία και έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας, αλλά σε ανεπαρκή ενημέρωση. Στο διάστημα αυτό έχουμε πραγματοποιήσει δεκάδες εξορμήσεις και ενημερωτικές εκδηλώσεις σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας με ιδιαίτερα μεγάλη και συγκινητική ανταπόκριση εκ μέρους των πολιτών. Έχουμε αναπτύξει πυκνό δίκτυο συνεργασιών με ποικίλους φορείς, οι οποίοι υποστηρίζουν το έργο μας και τοπικά ενημερώνουν και εγγράφουν νέους εθελοντές δότες. Στο δίκτυο αυτό κύριο ρόλο έχουν τα τμήματα αιμοδοσίας πολλών νοσοκομείων της χώρας. Ενεργό ρόλο παίζουν ομάδες φοιτητών των πανεπιστημίων της χώρας, σύλλογοι καρκινοπαθών και σύλλογοι εθελοντικής προσφοράς προς πάσχοντες, οι υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων και πολλοί άλλοι. Η τράπεζα εθελοντών δοτών μυελού των οστών «ΟΡΑΜΑ ΕΛΠΙΔΑΣ» έχει αδειοδοτηθεί από το υπουργείο υγείας και οι δότες καταχωρούνται στον εθνικό οργανισμό μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και, μέσω αυτού, στο παγκόσμιο αρχείο εθελοντών δοτών μυελού των οστών (BMDW). Έχει υπογραφεί σύμφωνο συνεργασίας με το κέντρο εθελοντών δοτών του Πανεπιστημίου Πατρών «Χάρισε Ζωή» και την κυπριακή τράπεζα εθελοντών δοτών του Καραϊσκάκειου Ίδρυματος, η οποία είναι παγκοσμίως η μεγαλύτερη σε αναλογία πληθυσμού.
Πρόσφατα, πραγματοποιήθηκε η πρώτη μεταμόσχευση μυελού των οστών από δότρια του Οράματος σε παιδί της μονάδας μεταμόσχευσης μυελού των οστών του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία». Το γεγονός αυτό, ιδιαίτερα σημαντικό, φανερώνει την απήχηση του έργου μας και δηλώνει ότι οι σκοποί του Οράματος άρχισαν πλέον να υλοποιούνται και μάλιστα σε σύντομο χρόνο.
Στόχο αποτελεί η εγγραφή περισσοτέρων των 100.000 δοτών στην επόμενη πενταετία, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες της πλειοψηφίας των Ελλήνων ασθενών που χρειάζονται μεταμόσχευση, παιδιών και ενηλίκων, με Έλληνες δότες. Η μέχρι σήμερα μεγάλη ανταπόκριση και συμπαράσταση της κοινωνίας και η υποστήριξη ευαισθητοποιημένων φορέων μας καθιστούν βέβαιους ότι ο στόχος αυτός θα επιτευχθεί.
Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών
Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη–ΕΛΠΙΔΑ»
Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»
Λεβαδείας 8, 11527 Αθήνα
Τ: 210 777 56 15-6 / F: 210 74 850 30
