Κωνσταντίνος Νταλούκας
Παιδίατρος, Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων
«Η νόσηση με COVID-19 μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια στα παιδιά. Παιδιά με υποκείμενες ιατρικές παθήσεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια, αν και παιδιά χωρίς υποκείμενες παθήσεις μπορεί επίσης να εμφανίσουν σοβαρή ασθένεια» όπως τονίζει ο κ. Κωνσταντίνος Νταλούκας στο «The Doctor» υπογραμμίζοντας πως «Τα τρέχοντα στοιχεία δείχνουν ότι παιδιά με ειδικές ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων γενετικών, νευρολογικών ή μεταβολικών παθήσεων ή με συγγενή καρδιοπάθεια, μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια από την COVID-19».
ΚΟΣΜΑΣ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΣ
Μετά το πρώτο κύμα θετικής ανταπόκρισης, ποια η συμμετοχή στους εμβολιασμούς κατά του κορωνοϊού για τα παιδιά, δεδομένου και του υψηλού αριθμού κρουσμάτων στα σχολεία με την έλευση της παραλλαγής Όμικρον;
Φαίνεται ότι μετά το πρώτο κύμα εμβολιασμού παιδιών ηλικίας 5-11 ετών, η προσέλευση για εμβολιασμό μειώθηκε σημαντικά. Αυτό ήταν αναμενόμενο και συνέβη και με τα παιδιά ηλικίας άνω των 12 ετών, αν και στις ηλικίες αυτές τα πράγματα φαίνεται να είναι καλύτερα όσον αφορά το ποσοστό του εμβολιασμού, που είναι σαφώς υψηλότερο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο εμβολιασμός για τα παιδιά θα πάρει χρόνο. Αυτό δεν είναι κάτι νέο στο χώρο των εμβολίων. Εμβόλια που γίνονται στα παιδιά, πέραν του covid-19, πέρασαν από δοκιμασίες και χρειάστηκαν αρκετά χρόνια προκειμένου οι γονείς να αποφασίσουν να τα εμβολιάσουν.
Με ποιο τρόπο μπορούν να μεταπεισθούν οι διστακτικοί γονείς; Είναι εύλογες οι ανησυχίες που εκφράζουν για τις παρενέργειες, με αποτέλεσμα να μην προχωρούν σε εμβολιασμό των παιδιών τους; Τι δείχνουν οι μελέτες;
Ένα ποσοστό των γονιών εκφράζει ανησυχία ότι τα mRNA εμβόλια δεν έχουν δοκιμαστεί αρκετά στον χρόνο. Φοβούνται μήπως τα εμβόλια αυτά προκαλέσουν κάποια σοβαρή αντίδραση ή μήπως έχουν κάποια μακροχρόνια επίδραση στην υγεία των παιδιών τους. Δεν διστάζουν μάλιστα να αναφερθούν και να ρωτούν για συγκεκριμένες παρενέργειες του εμβολίου όπως για παράδειγμα η μυοκαρδίτιδα. Άλλοι που το παιδί τους είναι κορίτσι ρωτούν μήπως το εμβόλιο επηρεάσει την γονιμότητα αργότερα.
Σχεδόν όλα τα ερωτήματα αυτά, μέσα από πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες, έχουν απαντηθεί και γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι τα mRNA εμβόλια δεν Επηρεάζουν την γονιμότητα, σπάνια μπορεί να προκαλέσουν αυτοϊώμενη ήπια μυοκαρδίτιδα (φλεγμονή του καρδιακού μυός), δεν προκαλούν σοβαρές αντιδράσεις και δεν προκαλούν μακροπρόθεσμες βλάβες στην υγεία.
Η παραπληροφόρηση καθώς και η έλλειψη της ορθής ενημέρωσης είναι οι κύριοι λόγοι που έχουν κάνει τους γονείς να είναι ανήσυχοι και φοβισμένοι. Δυστυχώς μεταξύ αυτών που παραπληροφόρησαν μέσω των social-media ήταν και κάποιοι επαγγελματίες υγείας, αποτελώντας ισχυρή δικαιολογία άρνησης και διστακτικότητας εμβολιασμού, για αρκετούς γονείς.
Για να πεισθούν οι διστακτικοί και αναποφάσιστοι γονείς προκειμένου να εμβολιάσουν τα παιδιά τους, έχει πολύ μεγάλη σημασία η ορθή ενημέρωση από τον παιδίατρο που τα παρακολουθεί. Αρκετοί από τους γονείς όταν ενημερώθηκαν σωστά συμφώνησαν και δέχτηκαν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους.
Εξάλλου τα mRNA εμβόλια έχουν πάνω από ένα χρόνο που γίνονται στον γενικό πληθυσμό και έχουν χορηγηθεί περισσότερες από 10 δισεκατομμύρια δόσεις, μεταξύ αυτών και σε πολλά εκατομμύρια παιδιών, σε όλο τον κόσμο.
Τα mRNA εμβόλια για τα παιδιά είναι ασφαλή και μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι τα οφέλη του εμβολιασμού κατά του COVID-19 υπερτερούν των γνωστών και των πιθανών κινδύνων.
Τα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών καταδεικνύουν την ασφάλεια του εμβολίου σε μικρά παιδιά.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine (NEJM) και χρηματοδοτήθηκε από τους κατασκευαστές BNT162b2 Pfizer και BioNTech δεν βρήκε σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με το εμβόλιο μεταξύ των 1.517 πλήρως εμβολιασμένων συμμετεχόντων ηλικίας 5 έως 11 ετών. Μετά από μια μέση παρακολούθηση 2,3 μηνών, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το BNT162b2 είναι ασφαλές, ανοσογονικό και αποτελεσματικό για τη νεαρή ηλικιακή ομάδα που μελέτησαν.
Σπάνιες περιπτώσεις μυοκαρδίτιδας και περικαρδίτιδας (φλεγμονή του εξωτερικού υμένα της καρδιάς) σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες, έχουν αναφερθεί συχνότερα μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης παρά μετά την πρώτη δόση είτε του Pfizer-BioNTech ή Moderna για τον COVID-19.
Σε μια μελέτη, ο κίνδυνος μυοκαρδίτιδας 7 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, μετά τη δεύτερη δόση του Pfizer-BioNTech, ήταν περίπου 54 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο δόσεις, που χορηγήθηκαν σε άνδρες ηλικίας 12 έως 17 ετών. Γενικά, οι έφηβοι ηλικίας 12 έως 17 ετών έχουν υψηλότερο κίνδυνο για μυοκαρδίτιδα από τα παιδιά ηλικίας 5 έως 11 ετών, τα οποία γενικότερα είχαν πολύ λιγότερες αντιδράσεις. Ακόμα όμως και στις σπάνιες αυτές περιπτώσεις η μυοκαρδίτιδα υποχώρησε με απλή ανάπαυση και χορήγηση ήπιου αντιφλεγμονώδους φαρμάκου σχεδόν στα περισσότερα παιδιά.
Παρόλο που ο εμβολιασμός στα ιδιωτικά ιατρεία, είτε στα σπίτια, είναι εντελώς δωρεάν, οι γονείς φαίνεται να επιλέγουν τα παιδιατρικά νοσοκομεία. Γιατί παρατηρείται αυτή η εικόνα; Πιστεύετε πως νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια;
Όσον αφορά τον εμβολιασμό των παιδιών, κατά την προσωπική μου άποψη, δεν υπήρξε σωστή διαχειριστική και επικοινωνιακή πολιτική από την Πολιτεία. Την χρονική στιγμή που δόθηκαν τα εμβόλια στους παιδιάτρους, τα περισσότερα από αυτά είχαν ήδη εμβολιαστεί.
Πέρα από τις μεγάλες γραφειοκρατικές δυσκολίες για την σύμβαση των παιδιάτρων με το Υπουργείο Υγείας, υπήρξε μεγάλο έλλειμα ενημέρωσης από την Πολιτεία προς τους γονείς, για την ύπαρξη συμβεβλημένων παιδιάτρων, που μπορούν να εμβολιάσουν παιδιά πέντε ετών και πάνω στα ιατρεία τους, εντελώς δωρεάν.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι γονείς στο σύνολό τους να μην γνωρίζουν την πολύ σημαντική αυτή πληροφορία. Δεν γνώριζαν επίσης ότι το ραντεβού με τον παιδίατρο κλείνεται τηλεφωνικά και όχι μέσα από την πλατφόρμα.
Προκειμένου να αποφορτιστούν τα εμβολιαστικά κέντρα των παιδιατρικών νοσοκομείων, θα έπρεπε η Πολιτεία να είχε ενημερώσει μέσα από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τους γονείς, να αναζητούν ραντεβού πρώτα στους ιδιώτες παιδιάτρους και στην περίπτωση που δεν βρίσκουν, τότε μόνο να έκλειναν ραντεβού στα εμβολιαστικά κέντρα των νοσοκομείων.
Για ένα απειροελάχιστο ποσοστό γονιών με παιδιά ηλικίας 5-11 ετών, ίσως ένας από τους λόγους πιθανόν να ήταν ότι αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια σε νοσοκομειακό χώρο. Πιθανότατα πρόκειται για γονείς που παρόλο ότι εμβολιάζουν τα παιδιά τους, δεν είναι απολύτως πεισμένοι για την ασφάλεια των mRNA εμβολίων. Όπως όμως έδειξε γκάλοπ, που έκανε η Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής πολύ πρόσφατα με την εταιρεία Alco, οι γονείς σε ποσοστό 75% προτιμούν και αισθάνονται πολύ ασφαλέστερα να εμβολιάσουν τα παιδιά τους στο ιατρείο των παιδιάτρων.
Ποιες εξηγήσεις και διαβεβαιώσεις ζητούν από τον παιδίατρο όσον αφορά την ασφάλεια αλλά και τα οφέλη του εμβολίου;
Οι γονείς με κάθε τι άγνωστο, είναι πολύ επιφυλακτικοί και φοβούνται μήπως τα παιδιά τους πάθουν κάτι ή μήπως μπορεί να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία τους μετά τον εμβολιασμό έναντι της covid-19.
Από την μέχρι τώρα εμπειρία από τον εμβολιασμό στο ιατρείο μου περίπου 200 παιδιών, ηλικίας 5-11 ετών αλλά και μεγαλύτερων, οι γονείς συνήθως δεν ζητούν διαβεβαιώσεις όσον αφορά την ασφάλεια του εμβολιασμού. Κάποιοι από αυτούς εξέφρασαν ανησυχία και διατύπωσαν συγκεκριμένα ερωτήματα για την ασφάλεια, αλλά έμειναν απόλυτα ικανοποιημένοι από τις απαντήσεις που πήραν. Κάποιοι χαρακτηριστικά μου είπαν «γιατρέ το αποφάσισα με μισή καρδιά να το κάνω», κάποιοι άλλοι μου είπαν «αποφάσισα να εμβολιάσω το παιδί μου αλλά δεν σας κρύβω ότι μέσα μου κάτι με τρώει αν κάνω το σωστό», αλλά οι περισσότεροι ήταν πεισμένοι και ήσυχοι ότι είχαν πάρει την σωστή απόφαση και δεν ανησυχούσαν για αντιδράσεις. Κάποιοι γονείς που είχαν αγόρια ανησυχούσαν για την μυοκαρδίτιδα και ελάχιστοι, που είχαν κορίτσια, ρώτησαν για αναπαραγωγικά προβλήματα αργότερα.
Όλοι οι παιδίατροι, που εμβολιάζουν παιδιά, αλλά και ενήλικες, διαθέτουν χρόνο και εξηγούν στους γονείς για τις αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό, αλλά και τους κινδύνους που απειλούν τα παιδιά τους, στην περίπτωση που δεν εμβολιαστούν.
Η νόσηση με COVID-19 μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ασθένεια στα παιδιά. Παιδιά με υποκείμενες ιατρικές παθήσεις διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια, αν και παιδιά χωρίς υποκείμενες παθήσεις μπορεί επίσης να εμφανίσουν σοβαρή ασθένεια. Τα τρέχοντα στοιχεία δείχνουν ότι παιδιά με ειδικές ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένων γενετικών, νευρολογικών ή μεταβολικών παθήσεων ή με συγγενή καρδιοπάθεια, μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια από την COVID-19. Παρόμοια με τους ενήλικες, τα παιδιά με παχυσαρκία, διαβήτη, άσθμα, χρόνια πνευμονοπάθεια, δρεπανοκυτταρική αναιμία ή ανοσοκαταστολή μπορεί επίσης να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή ασθένεια από την COVID-19.
Αν και είναι πολύ σπάνιο, ορισμένα παιδιά που είχαν COVID-19 μπορεί μετά από τρεις ή και περισσότερες εβδομάδες αργότερα να αναπτύξουν Πολυσυστηματικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο (MIS-C), μια σπάνια αλλά σοβαρή πάθηση, που σχετίζεται με την COVID-19.
Επιπλέον, παιδιά και έφηβοι, ηλικίας 18 ετών και κάτω που είχαν COVID-19, έχουν έως και 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν πρόσφατα με διαβήτη 30 ημέρες ή και περισσότερες, μετά τη μόλυνση.
Επομένως ο εμβολιασμός κατά του COVID-19 παιδιών και εφήβων είναι σημαντικός. Επιβραδύνει την εξάπλωση του SARS-CoV-2, του ιού που προκαλεί την COVID-19, αποτρέπει σε πολύ υψηλό ποσοστό την εμφάνιση σοβαρής νόσου αλλά και μειώνει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις επιπλοκές από την νόσο όπως το MIS-C, το μακροχρόνιο covid κλπ.
Μια πολύ καλή πρακτική είναι να δίνονται στους γονείς γραπτώς τα σημαντικότερα οφέλη, καθώς και οι αναμενόμενες αντιδράσεις μετά τον εμβολιασμό των παιδιών τους στα ιατρεία, με οδηγίες για το πώς θα τις αντιμετωπίσουν.
Στο επόμενο διάστημα αναμένεται να «ανοίξει» και η διαδικασία για τον εμβολιασμό των παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών. Ποια η εκτίμηση σας για την ανταπόκριση των γονέων σε αυτές τις ηλικίες;
Η Pfizer υπέβαλε αίτημα στην Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων και Φαρμάκων για την έγκριση του εμβολίου σε παιδιά κάτω των 5 ετών την 1η Φεβρουαρίου.
Η δοσολογία του εμβολίου στα παιδιά κάτω των πέντε ετών είναι διαφορετική. Περιέχονται τρία μικρογραμμάρια, σε σύγκριση με δέκα μικρογραμμάρια για παιδιά ηλικίας 5 έως 12 ετών.
Ο FDA είχε αρχικά προγραμματίσει τη συνεδρίαση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Εμβολίων και Συναφών Βιολογικών Προϊόντων για τις 15 Φεβρουαρίου, αλλά την ανέβαλε για να δώσει στον οργανισμό χρόνο να εξετάσει πρόσθετα δεδομένα, σύμφωνα με ανακοίνωση.
Η μελέτη που η Pfizer είχε ξεκινήσει για παιδιά 6 μηνών έως 5 ετών με δύο δόσεις του εμβολίου, έδειξε ότι οι δύο δόσεις του εμβολίου με τρία μικρογραμμάρια ανά δόση, δεν παρουσίαζαν ισχυρή αποτελεσματικότητα έναντι της παραλλαγής omicron του COVID-19 σε μικρά παιδιά, οπότε τόσο ο FDA όσο και η Pfizer αναμένουν πρόσθετα δεδομένα έχοντας προσθέσει και μία τρίτη δόση. Τα αποτελέσματα από τη δοκιμή των τριών δόσεων θα βγουν τον Απρίλιο.
Στην χώρα μας, ίσως το ποσοστό των γονέων που θα θελήσουν να εμβολιάσουν τα παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών αναμένεται να είναι μικρότερο με αυτά των 5-12. Η μικρή ηλικία κάνει τους γονείς περισσότερο σκεπτικούς και διστακτικούς να προχωρήσουν στον εμβολιασμό των παιδιών τους. Υπάρχουν όμως αρκετοί που δηλώνουν ότι περιμένουν με ανυπομονησία το εμβόλιο προκειμένου να εμβολιάσουν τα παιδιά τους κάτω των πέντε ετών.
Με το βλέμμα να είναι στραμμένο κυρίως στην πανδημία τα τελευταία χρόνια, τι συμβαίνει με τις υπόλοιπες παιδιατρικές νόσους;
Κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών της πανδημίας παρατηρήθηκε μια δραματική μείωση των λοιμώξεων του αναπνευστικού στα παιδιά. Τα νοσήματα αυτά παραδοσιακά ταλαιπωρούν τον παιδικό πληθυσμό (κυρίως τα κάτω των πέντε ετών) κατά τους Χειμερινούς μήνες, αυξάνοντας πολύ την νοσηρότητα και τις εισαγωγές στα νοσοκομεία.
Φαίνεται ότι τα lockdown και η χρήση των μέτρων πρόληψης, κυρίως της μάσκας από όλους, βοήθησαν στην σχεδόν εξαφάνιση των λοιμώξεων αυτών την περίοδο της πανδημίας.
Το ανησυχητικό είναι ότι πρόσφατα, μετά το άνοιγμα των σχολείων και της κοινωνίας παρατηρήθηκε μια μεγάλη αύξηση κάποιων λοιμώξεων τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ παραδοσιακά οι λοιμώξεις αυτές εμφανίζονταν τον Χειμώνα.
Ανησυχητικότερο όμως είναι η παρατηρούμενη στην χώρα μας, αλλά και σε όλο τον κόσμο, μείωση του ρυθμού των εμβολιασμών στα παιδιά και στους εφήβους με τα συνηθισμένα εμβόλια. Η μείωση των εμβολιαστικών ποσοστών για νοσήματα, που στην χώρα μας έχουν σχεδόν εξαφανιστεί εδώ και χρόνια, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να αρχίσουμε να βλέπουμε, έστω και σποραδικά, νοσήματα όπως ο κοκκίτης, η διφθερίτιδα, η ιλαρά, η ανεμοβλογιά, μηνιγγίτιδες και πνευμονίες, που τα εμβόλια κάλυπταν.
Όσον αφορά τον HPV, θεωρείται πως υπάρχει έλλειμμα ενημέρωσης για το όφελος εμβολιασμού των παιδιών; Ποια η κατάσταση του εμβολιασμού στη χώρα μας;
Δυστυχώς, παρόλο που σήμερα διαθέτουμε ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό και ασφαλές εμβόλιο, που διατίθεται δωρεάν από την Πολιτεία για τα κορίτσια ηλικίας 11 ετών και πάνω και πιθανότατα θα διατεθεί δωρεάν πολύ σύντομα και στα αγόρια, το ποσοστό του εμβολιασμού για τον HPV δεν ξεπερνάει το 50%.
Εύλογα επομένως προκύπτουν τα πιο κάτω ερωτήματα:
Η πολύ χαμηλή αυτή εμβολιαστική κάλυψη οφείλεται σε έλλειψη ενημέρωσης των γονιών;
Οι γονείς ανησυχούν για πιθανές αντιδράσεις και παρενέργειες από τον εμβολιασμό;
Οι παιδίατροι δεν ενημερώνουν όπως θα έπρεπε τους γονείς;
Οι παιδίατροι ακόμα χειρότερα, δεν συνιστούν στους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους;
Ποιος είναι ο ρόλος άλλων συναφών ειδικοτήτων π.χ. γυναικολόγων όσον αφορά την θέση τους για τον εμβολιασμό των παιδιών έναντι του HPV και πως ενημερώνουν τους γονείς των νεαρών εφήβων;
Πόσο η Πολιτεία φροντίζει μέσα από καμπάνιες να ενημερώνει τον γενικό πληθυσμό για την ανάγκη εμβολιασμού έναντι του HPV και το όφελος που προκύπτει από αυτόν;
Πιθανότατα όλα τα παραπάνω αποτελούν αιτίες του χαμηλού ποσοστού εμβολιασμού. Χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια από όλους αν θέλουμε να φτάσουμε τον στόχο, που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει, την εξάλειψη στο άμεσο μέλλον των καρκίνων που οφείλονται στον ιό HPV.
