Θεοκλής Ζαούτης
Πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ)
Συνέντευξη: Κοσμάς Ζακυνθινός
Εφαρμόζεται ήδη πιλοτικά σε 10 μεγάλα νοσοκομεία της χώρας ένα εθνικό σύστημα επιτήρησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Μέσα στο 2023, θα προχωρήσουμε σε επέκταση της επιτήρησης σε υπόλοιπα νοσοκομεία του ΕΣΥ καθώς και σε άλλους δείκτες μικροβιακής αντοχής και νοσοκομειακών λοιμώξεων αναμένεται εντός του έτους, όπως τονίζει στο The Doctor, ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Θεοκλής Ζαούτης. Αποτέλεσμα της δημιουργίας της βάσης δεδομένων, θα είναι η διασύνδεση όλων των πληροφοριακών συστημάτων που σχετίζονται με τις νοσοκομειακές λοιμώξεις, στη βάση ενός ενιαίου εθνικού συστήματος επιτήρησης υπό την αιγίδα του ΕΟΔΥ, όπως σημειώνει.
Kύριε Ζαούτη, βρίσκεστε σχεδόν δύο χρόνια περίπου στο «τιμόνι» του ΕΟΔΥ, αναλαμβάνοντας καθήκοντα σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, εν μέσω πανδημίας. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, λειτούργησε το πλαίσιο των «αλλαγών» που επιδιώκατε στον Οργανισμό; Τι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια;
Η COVID-19 παρουσίασε τεράστιες και πολύπλοκες προκλήσεις και γονάτισε τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης παγκοσμίως.
Οι υγειονομικές κρίσεις δημιουργούν επίσης ορισμένες ευκαιρίες, και αυτό συμβαίνει και με την COVID-19. Η πανδημία ενδυνάμωσε τον ρόλο των φορέων που προασπίζονται την δημόσια υγεία, όπως ο ΕΟΔΥ ενώ παράλληλα κατέστησε επιτακτική την ανάγκη εκσυγχρονισμού και προσαρμογής τους, προκειμένου να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά παρόμοιες μεγάλες απειλές για την υγεία στο μέλλον.
Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη φάση δημιουργίας νέου οργανογράμματος, με συγκεκριμένη και σαφή πρόταση, για τη δημιουργία ενός οργανισμού με ξεκάθαρη αποστολή και όραμα. Θέσεις εργασίας που ανταποκρίνονται στις επαναπροσδιορισμένες ανάγκες και προτεραιότητες του Οργανισμού, περιγραφές θέσεων εργασίας, ρόλους και τυπικές διαδικασίες λειτουργίας.
Το νέο οργανόγραμμα έχει ήδη κατατεθεί στα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Υγείας, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο λειτουργίας άλλων επιτυχημένων οργανισμών δημόσιας υγείας παγκοσμίως και προσαρμοσμένο στον τρέχοντα οργανισμό και στην ελληνική πραγματικότητα.
Οι κρίσιμες και πολύπλοκες αρμοδιότητες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας καθιστούν αναγκαία την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου Μηχανισμού Επιδημιολογικής Επιτήρησης Δημόσιας Υγείας (Public Health Surveillance, PHS), στοιχείο κρίσιμο για τη διασφάλιση υψηλών επιπέδων πρόληψης και προστασίας της υγείας του πληθυσμού σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Τέλος, ο ΕΟΔΥ ‘’τρέχει’’ ήδη μία πρωτοβουλία παρουσίασης του συστήματος Public Health Emergency Preparedness and Response (PHERR), με στόχο στον ανασχεδιασμό των υφιστάμενων δομών και διαδικασιών, στο πλαίσιο μία ολιστικής και ενιαίας προσέγγισης.
Το τελευταίο διάστημα, ο ΕΟΔΥ βρίσκεται στο προσκήνιο με την καθιερωμένη ενημέρωση των κρουσμάτων κορωνοϊού, γρίπης και RSV. Πέρα από τη νόσο Covid-19, τι γίνεται με την παρακολούθηση των άλλων λοιμωδών νοσημάτων, όπως ο HIV και η ηπατίτιδα; Ποια είναι τα επιδημιολογικά στοιχεία αυτή τη στιγμή στη χώρα μας;
Όλα τα λοιμώδη νοσήματα υποχρεωτικής δήλωσης, εκτός από τον Covid-19 , τον RSV και τον ιό της γρίπης επιτηρούνται συστηματικά από τον ΕΟΔΥ. Παραδείγματα αποτελούν κάποια σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), τροφιμογενή ή υδατογενή νοσήματα, ή νοσήματα που μεταδίδονται με φορείς (π.χ. ιός δυτικού Νείλου, ελονοσία), και οι επιδημιολογικές αναφορές δημοσιεύονται σε ετήσια, ή εποχική βάση, ή κατά την περίοδο που έχει αναφερθεί η διασπορά του κάθε παθογόνου. Αναφορικά με τον HIV, η επιτήρηση διενεργείται συστηματικά και η επιδημιολογική έκθεση δημοσιεύεται σε ετήσια βάση. Το προηγούμενο έτος δημοσιεύθηκε και επιδημιολογική αναφορά για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να εκσυγχρονιστεί και η επιτήρηση για τις ιογενείς ηπατίτιδες με την αξιοποίηση στοιχείων από διαφορετικές πηγές.
Τι αφορά η πρόσφατη συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης; Έχουν ξεκινήσει οι διερευνητικές επαφές για επιπλέον συνεργασίες με ακαδημαϊκά και ερευνητικά Ιδρύματα στην Ελλάδα;
Το Σύμφωνο Συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο Κρήτης εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας του ΕΟΔΥ για ενίσχυση των Περιφερειακών Εργαστηρίων Δημόσιας Υγείας.
Αντικείμενο του Περιφερειακού Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας Κρήτης θα αποτελούν τα επιδημιολογικά δεδομένα, οι πάσης φύσεως ιοί και τα μικρόβια, θέματα τροφίμων και Δημόσιας Υγείας γενικότερα.
Στόχος της συνεργασίας αυτής είναι η ενίσχυση του ΠΕΔΥ Κρήτης με την ενσωμάτωση του Εργαστηρίου Κλινικής Ιολογίας και του Εργαστηρίου Κλινικής Μικροβιολογίας και Μικροβιακής Παθογένεσης, για την ενισχυμένη επιτήρηση του Covid-19 και των λυμάτων. Στόχος της συνεργασίας αυτής η περαιτέρω διεύρυνση πιθανών συνεργασιών με ακαδημαϊκά και ερευνητικά Ιδρύματα στην Ελλάδα, κάτι που αποτελεί και προτεραιότητα του ΕΟΔΥ. Πρόσφατα, έγινε και μία δράση από κοινού με το Πάντειο Πανεπιστήμιο που μας χαροποιεί ιδιαίτερα και ελπίζουμε να ακολουθήσουν κι άλλες.
Πότε ξεκινά η δεύτερη φάση του προγράμματος και πόσα νοσοκομεία θα συμπεριληφθούν πέρα από τα 10 πρώτα σε όλη την Ελλάδα;
Εφαρμόζεται ήδη πιλοτικά σε 10 μεγάλα νοσοκομεία της χώρας ένα εθνικό σύστημα επιτήρησης των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Μέσα στο 2023, θα προχωρήσουμε σε επέκταση της επιτήρησης στα υπόλοιπα νοσοκομεία του ΕΣΥ καθώς και σε άλλους δείκτες μικροβιακής αντοχής και νοσοκομειακών λοιμώξεων. Εκτός από το νοσοκομεία, η εθνική βάση δεδομένων ελέγχου λοιμώξεων θα επιτηρεί και χώρους παροχής υγείας (ΜΦΗ, ψυχιατρικές δομές, δομές αιμοκάθαρσης, κλπ). Ο όρος για τις νοσοκομειακές λοιμώξεις, είναι οι λοιμώξεις που σχετίζονται με χώρους παροχής υγείας.
Αποτέλεσμα της δημιουργίας της βάσης δεδομένων, θα είναι η διασύνδεση όλων των πληροφοριακών συστημάτων που σχετίζονται με τις νοσοκομειακές λοιμώξεις, στη βάση ενός ενιαίου εθνικού συστήματος επιτήρησης υπό την αιγίδα του ΕΟΔΥ.
Εκτός από πρόεδρος του ΕΟΔΥ είστε και παιδίατρος. Πώς εξηγείται η έξαρση των ιώσεων σε παιδιά; Σας ανησυχεί το φαινόμενο;
Εμείς, και πολλές άλλες χώρες, αντιμετωπίζουμε αύξηση του RSV, της πιο συχνής αναπνευστικής λοίμωξης στα παιδιά, καθώς και άλλων κοινών αναπνευστικών λοιμώξεων. Τα κρούσματα RSV συνήθως αυξάνονται στα τέλη του φθινοπώρου και μειώνονται στις αρχές της άνοιξης, με κορύφωση των κρουσμάτων τον Δεκέμβριο ή τον Ιανουάριο.
Τα περιοριστικά μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας του COVID-19, όπως η κοινωνική απόσταση, η χρήση μάσκας και το πλύσιμο των χεριών, είχε ως αποτέλεσμα να σημειωθεί μείωση στα κρούσματα RSV τα τελευταία 2 χρόνια.
Εξαιτίας των λιγοστών κρουσμάτων RSV την περίοδο 2020-2021, τα μικρά παιδιά ενδέχεται να κινδυνεύουν από μία πιο σοβαρή λοίμωξη, καθώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν εκτέθηκε τόσο πολύ στον ιό τα τελευταία χρόνια.
Η απουσία έκθεσης, μπορεί επίσης να είναι ο λόγος για τον οποίο τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα στον RSV, στη γρίπη και άλλες ασθένειες του αναπνευστικού, όπως ο ρινοϊός και το κοινό κρυολόγημα. Τώρα που έχει επέλθει η κανονικότητα και οι περισσότεροι άνθρωποι κυκλοφορούν χωρίς να κάνουν χρήση της μάσκας, ακόμη και μέσα σε συνωστισμό, ο ιός κυκλοφορεί εκ νέου.
Τα άτομα που είναι ευαίσθητα στον ιό μολύνονται, συμπεριλαμβανομένων μερικών παιδιών μεγαλύτερης ηλικίας που δεν είχαν ποτέ ξανά νοσήσει από RSV λόγω των μέτρων προστασίας και της κοινωνικής αποστασιοποίησης τα τελευταία δύο χρόνια.
Η αύξηση των λοιμώξεων φέτος μπορεί επίσης να αντικατοπτρίζει μια πιο επιθετική περίοδο έξαρσης του RSV.
