Ο ι οστικές μεταστάσεις αποτελούν μια συχνά υποεκτιμημένη επιπλοκή των συμπαγών όγκων και μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό αίτιο τόσο σκελετικής όσο και συστηματικής νοσηρότητας. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, περισσότερο από 1,5 εκατομμύριο ασθενείς με καρκίνο παγκοσμίως εμφανίζουν οστικές μεταστάσεις ενώ σε ποσοστό 50%-70% των ασθενών με καρκίνο και οστικές μεταστάσεις θα εμφανιστούν σκελετικά συμβάματα.
Στα συμβάματα αυτά περιλαμβάνονται τα παθολογικά κατάγματα των οστών, η χορήγηση ακτινοθεραπείας ή η διενέργεια χειρουργικής επέμβασης με στόχο την πρόληψη ενός επαπειλούμενου παθολογικού κατάγματος, η συμπίεση του νωτιαίου μυελού και η κακοήθης υπερασβεστιαιμία. Η πρόληψη των οστικών συμβαμάτων, που επιβαρύνουν την υγεία του ασθενούς και είναι δαπανηρά για το σύστημα υγείας, είναι ο κύριος στόχος της θεραπείας των οστικών μεταστάσεων.
Τα τελευταία χρόνια, κομβικές εξελίξεις στον τομέα της μοριακής βιολογίας έχουν βοηθήσει σημαντικά στην αποσαφήνιση των παθοφυσιολογικών διαδικασιών που οδηγούν στην εγκατάσταση του φαύλου κύκλου των οστικών μεταστάσεων σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους. Σε αυτές τις διαδικασίες, ο συνδέτης του υποδοχέα του πυρηνικού παράγοντα κΒ (RANKL) και ο ενδογενής αναστολέας του οστεοπροτεγερίνη (OPG) αποτελούν σημαντικούς ρυθμιστές της κατεύθυνσης της οστικής αναδιαμόρφωσης σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους και οστικές μεταστάσεις. Ειδικότερα έχει βρεθεί ότι ο RANKL δρα ως άμεσος επαγωγέας της οστεολυτικής δραστηριότητας προάγοντας τον πολλαπλασιασμό, την ωρίμανση και διαφοροποίηση των οστεοκλαστών, ενώ παράλληλα αναστέλλει την απόπτωσή τους. Η διαπίστωση αυτή, οδήγησε στον καθορισμό του RANKL ως έναν από τους βασικούς θεραπευτικούς στόχους σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους και οστικές μεταστάσεις.
Στα πλαίσια αυτά, μια νέα θεραπεία για την πρόληψη των επώδυνων για τον ασθενή οστικών συμβαμάτων έχει λάβει άδεια κυκλοφορίας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) εξασφαλίζοντας ένα επιπλέον έτος αποκλειστικής κυκλοφορίας εξαιτίας της καινοτόμου δράσης της. Πρόκειται για το denosumab (XGEVA®), ένα υποδορίως χορηγούμενο πλήρως εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι του RANKL το οποία έπειτα από την πραγματοποίηση του μεγαλύτερου κλινικού προγράμματος που έχει πραγματοποιηθεί σήμερα σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις, προέκυψε ότι είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό για την πρόληψη των οστικών συμβαμάτων σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις από μια σειρά από διαφορετικούς συμπαγείς όγκους. Το κλινικό πρόγραμμα του denosumab κάλυψε περισσότερους από 50 τύπους όγκων, σε περισσότερους από 5.700 ασθενείς. Βάσει των αποτελεσμάτων τριών κεντρικών μελετών Φάσης 3, το denosumab παρέχει στους ασθενείς ανώτερη αποτελεσματικότητα έναντι του διφωσφονικού άλατος ζολεδρονικού οξέoς όσον αφορά αφενός στην πρόληψη των σκελετικών συμβαμάτων σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους και αφετέρου στην παράταση του χρόνου έως την επιδείνωση του πόνου. Επίσης, παρέχει την ευκολία της χορήγησης μέσω υποδόριας ένεσης κάθε τέσσερις εβδομάδες, ενώ δεν υπάρχει ανάγκη για προσαρμογή της δόσης σε ασθενείς με μεταβολές της νεφρικής λειτουργίας.
Πιο συγκεκριμένα, σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού ή του προστάτη και οστικές μεταστάσεις, το denosumab ήταν όχι απλώς ισοδύναμο, αλλά ανώτερο από το ζολεδρονικό οξύ στη μείωση της επίπτωσης σκελετικών συμβαμάτων. Σε ασθενείς με οστικές μεταστάσεις λόγω άλλων συμπαγών όγκων ή πολλαπλού μυελώματος, το denosumab ήταν μη κατώτερο («non-inferior») από το ζολεδρονικό οξύ στη μείωση του κινδύνου για τα σκελετικά συμβάματα. Σε μια ολοκληρωμένη ανάλυση και των τριών μελετών, το denosumab ήταν ανώτερο από το ζολεδρονικό οξύ μειώνοντας τον χρόνο εμφάνισης του πρώτου σκελετικού συμβάματος κατά 17% ή 8,2 μήνες (διάμεσος χρόνος έως το πρώτο σκελετικό σύμβαμα 27,6 μήνες με το denosumab, έναντι 19,4 μηνών με το ζολεδρονικό οξύ, p<0,0001). Σε αυτή την ανάλυση, το denosumab ήταν επίσης ανώτερο από το ζολεδρονικό οξύ στη μείωση του χρόνου εμφάνισης του πρώτου και των επακόλουθων σκελετικών συμβαμάτων κατά 18% (p<0,0001).Σε ασθενείς με ήπιο ή καθόλου πόνο στην έναρξη της θεραπείας, το denosumab οδήγησε σε παράταση του χρόνου έως την επιδείνωση του πόνου σε σύγκριση με το ζολεδρονικό οξύ (198 έναντι 143 ημερών) (p=0,0002).
Ο κύριος στόχος της θεραπείας των οστικών μεταστάσεων είναι η πρόληψη της εμφάνισης εξουθενωτικών οστικών επιπλοκών που μπορούν να διαταράξουν τη ζωή του ασθενή και να προκαλέσουν αναπηρία ή πόνο ή να οδηγήσουν σε εισαγωγή στο νοσοκομείο. Η νέα θεραπεία δίνει ελπίδες για εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής του ασθενούς αλλά και εξοικονόμηση δαπανών για το εθνικό σύστημα υγείας.
