Τα βιολογικά προϊόντα αναφοράς και τα βιοϊσοδύναμα προϊόντα θα πρέπει να συνταγογραφούνται, σύμφωνα με τις εγκεκριμένες ενδείξεις τους και το εγκεκριμένο δοσολογικό σχήμα, όπως ακριβώς αναφέρεται στις άδειες κυκλοφορίας τους. Η αυτόματη υποκατάσταση θα πρέπει να απαγορευθεί και το ελληνικό νομικό πλαίσιο πρέπει να είναι σύμφωνο με εκείνο των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Επίσης, λόγω της μη εναλλαξιμότητας και της μη αυτόματης υποκατάστασης μεταξύ των βιολογικών προϊόντων αναφοράς και των βιοϊσοδύναμων προϊόντων, ο διαγωνισμός μεταξύ αυτών των προϊόντων δεν πρέπει να εφαρμόζεται.
Τι είναι τα βιοϊσοδύναμα φάρμακα. Ποιες είναι οι διαφορές τους σε σχέση με τα πρωτότυπα και τα γενόσημα φάρμακα. Τι αλλάζει στον τρόπο χορήγησης και δοσολογίας των βιοϊσοδύναμων φαρμάκων;
Το βιοϊσοδύναμο είναι βιολογικό φάρμακο, που αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πανομοιότυπο με το αντίστοιχο βιολογικό φάρμακο, ή αλλιώς «φάρμακο αναφοράς», που έχει ήδη λάβει άδεια κυκλοφορίας. Επίσης, θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα βιοϊσοδύναμα δεν είναι γενόσημα. Τα γενόσημα φάρμακα έχουν χημική δομή και η νομική και κανονιστική διαδικασία έγκρισής τους είναι διαφορετική.
Η δραστική ουσία του βιοϊσοδύναμου φαρμάκου και του φαρμάκου αναφοράς είναι ουσιαστικά η ίδια βιολογική ουσία, μολονότι ενδέχεται να υπάρχουν ελάσσονες διαφορές, λόγω της πολύπλοκης δομής και των μεθόδων παραγωγής της. Το βιοϊσοδύναμο φάρμακο, όπως και το φάρμακο αναφοράς, χαρακτηρίζεται από κάποιον βαθμό εκ φύσεως μεταβλητότητας. Πριν την έγκριση ενός φαρμάκου ως βιοϊσοδύναμου πρέπει να τεκμηριώνεται ότι η μεταβλητότητά του και οι όποιες διαφορές με το φάρμακο αναφοράς δεν επηρεάζουν την ασφάλεια, ή την αποτελεσματικότητά του.
Για τη θεραπεία της ίδιας πάθησης το εγκεκριμένο βιοϊσοδύναμο φάρμακο χορηγείται κατά κανόνα με την ίδια δοσολογία του φαρμάκου αναφοράς. Σε περίπτωση που, κατά τη λήψη του φαρμάκου αναφοράς, λαμβάνονται ειδικές προφυλάξεις, οι ίδιες προφυλάξεις απαιτούνται κατά κανόνα και για το βιοϊσοδύναμο φάρμακο.
Ποιο είναι το πλαίσιο άδειας κυκλοφορίας από την Ε.Ε., που διέπει τα βιοϊσοδύναμα φάρμακα. Ποιο είναι το πρωτόκολλο κλινικών ερευνών, που πρέπει να ακολουθεί ένα βιοϊσοδύναμο φάρμακο, ποιες είναι οι διαφορές τους με τα πρωτότυπα;
Από το 2003, η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει μια συγκεκριμένη νομική και κανονιστική διαδικασία για την παρασκευή και έγκριση των βιοϊσοδύναμων φαρμάκων και οι γενικές αρχές, που ισχύουν για τα φάρμακα αναφοράς, ισχύουν και για τα βιοϊσοδύναμα. Το κύριο μέρος της αξιολόγησης αφορά τη σύγκριση του βιοϊσοδύναμου με το φάρμακο αναφοράς, προκειμένου να καταδειχθεί η μη ύπαρξη σημαντικών κλινικών διαφορών μεταξύ τους.
Τα βιοϊσοδύναμα φάρμακα συνήθως λαμβάνουν άδεια κυκλοφορίας αρκετά χρόνια μετά την έγκριση του φαρμάκου αναφοράς. Αυτό οφείλεται στο ότι το φάρμακο αναφοράς απολαμβάνει μια χρονική περίοδο αποκλειστικότητας, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν μπορεί να χορηγηθεί άδεια κυκλοφορίας σε βιοϊσοδύναμα φάρμακα.
Πώς αξιολογούνται τα βιοϊσοδύναμα φάρμακα στην ΕΕ. Επίσης, παρακολουθείται η ασφάλεια των βιοϊσοδύναμων φαρμάκων;
Τα βιοϊσοδύναμα παρασκευάζονται εφαρμόζοντας τα ίδια πρότυπα, που ισχύουν για άλλα φαρμακευτικά προϊόντα και οι ρυθμιστικές αρχές διεξάγουν τακτικές επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων παραγωγής τους. Η νομοθεσία της ΕΕ καθορίζει τις μελέτες, που πρέπει να πραγματοποιούνται για τα βιοϊσοδύναμα, ώστε να αποδείξουν την ομοιότητα στην ποιότητα, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα (θεραπευτική δράση) σε σχέση με το αντίστοιχο βιολογικό φάρμακο.
Επειδή το φάρμακο αναφοράς έχει λάβει άδεια κυκλοφορίας και διατίθεται στην Ε.Ε. επί αρκετά έτη, είναι πιθανό να έχουν ήδη τεκμηριωθεί τα κλινικά του οφέλη και ορισμένες μελέτες, που έχουν διεξαχθεί με το φάρμακο αναφοράς, ενδέχεται να μην χρειάζεται να επαναληφθούν.
Η αρμόδια ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή εφαρμόζει αυστηρά κριτήρια κατά την αξιολόγηση των μελετών συγκρίνοντας την ποιότητα, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των δύο φαρμάκων. Οι μελέτες σχετικά με την ποιότητα συνίστανται σε αναλυτικές συγκρίσεις της δομής και της βιολογικής δραστηριότητας των δραστικών ουσιών των φαρμάκων, οι δε μελέτες σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα θα πρέπει να καταδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα οφέλη και στους κινδύνους, που συνδέονται με αυτά, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου, που συνδέεται με ανοσολογικές αντιδράσεις.
Όπως για όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα μετά τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας η ασφάλεια των βιοϊσοδύναμων φαρμάκων τελεί υπό συνεχή παρακολούθηση. Κάθε εταιρεία υποχρεούται να εφαρμόζει σύστημα παρακολούθησης των ανεπιθύμητων ενεργειών, που συνδέονται με τα φαρμακευτικά της προϊόντα. Επίσης, οι ασθενείς μπορούν και οι ίδιοι να αναφέρουν πιθανολογούμενες ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι ρυθμιστικές αρχές αξιολογούν τα δεδομένα, που συγκεντρώνονται και που αφορούν την ασφάλεια, καθώς και τα δεδομένα του συστήματος παρακολούθησης ασφάλειας της εταιρείας. Όταν ανακύπτει κάποιο θέμα σχετικό με την ασφάλεια οι ρυθμιστικές αρχές το διερευνούν και προβαίνουν στις απαιτούμενες ενέργειες.
Θεωρείτε ότι τα βιοϊσοδύναμα προϊόντα μπορούν να αντικαταστήσουν τα βιολογικά;
Όπως ήδη αναφέρθηκε, τα βιοϊσοδύναμα προϊόντα είναι βιολογικά προϊόντα, ως εκ τούτου η αυτόματη αντικατάσταση δεν μπορεί να εφαρμόζεται μεταξύ τους.
Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η εθνική νομοθεσία απαγορεύει, ή αποθαρρύνει, την αυτόματη υποκατάσταση μεταξύ φαρμακευτικών προϊόντων αναφοράς και βιοϊσοδύναμων προϊόντων.
Συγκεκριμένα, η αυτόματη υποκατάσταση μεταξύ των προϊόντων βιολογικής αναφοράς και των βιοϊσοδύναμων προϊόντων απαγορεύεται, ή ρητά αποθαρρύνεται, εκτός εάν η ενημέρωση και ρητή συγκατάθεση του θεράποντος ιατρού έχει αποκτηθεί μέσω των εθνικών νομοθεσιών, αποφάσεων, ή κατευθυντήριων γραμμών, που εκδίδονται από τους αρμόδιους εθνικούς οργανισμούς φαρμάκων στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, τη Σουηδία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Ιρλανδία, το Βέλγιο, τη Δανία, τη Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Επιτρέπεται η εναλλάξ χρήση ενός φαρμάκου αναφοράς και του βιοϊσοδύναμού του. Με ποιο κριτήριο ο γιατρός πρέπει να επιλέγει την αντικατάσταση ενός βιολογικού φαρμάκου με ένα βιοϊσοδύναμο φάρμακο;
Στις αξιολογήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων δεν περιλαμβάνονται συστάσεις σχετικά με το αν ένα βιοϊσοδύναμο φάρμακο μπορεί να χορηγείται εναλλάξ με το φάρμακο αναφοράς. Για ερωτήσεις, σχετικά με την αντικατάσταση ενός φαρμάκου αναφοράς με ένα βιοϊσοδύναμο, οι ασθενείς πρέπει να απευθύνονται στο γιατρό.
Όσον αφορά την αντικατάσταση ενός βιολογικού φαρμάκου με ένα βιοϊσοδύναμο, θεωρώ ότι ο γιατρός θα πρέπει να επιλέγει και να παρακολουθεί στενά τον ασθενή, ώστε να ελαχιστοποιεί το ενδεχόμενο να απορυθμιστεί σε σχέση με την υπάρχουσα δοκιμασμένη και αποτελεσματική θεραπεία του.
Ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις για τα βιοισοδύναμα;
Τα βιολογικά προϊόντα αναφοράς και τα βιοϊσοδύναμα προϊόντα θα πρέπει να συνταγογραφούνται, σύμφωνα με τις εγκεκριμένες ενδείξεις τους και το εγκεκριμένο δοσολογικό σχήμα, όπως ακριβώς αναφέρεται στις άδειες κυκλοφορίας τους. Η αυτόματη υποκατάσταση θα πρέπει να απαγορευθεί και το ελληνικό νομικό πλαίσιο πρέπει να είναι σύμφωνο με εκείνο των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Επίσης, λόγω της μη εναλλαξιμότητας και της μη αυτόματης υποκατάστασης μεταξύ των βιολογικών προϊόντων αναφοράς και των βιοϊσοδύναμων προϊόντων, ο διαγωνισμός μεταξύ αυτών των προϊόντων δεν πρέπει να εφαρμόζεται.
Σε ό,τι αφορά τη συνταγογράφηση των βιοϊσοδύναμων προϊόντων, πρέπει να διασφαλίζεται με αποτελεσματική και ασφαλή παρακολούθηση, επιτρέποντας την ιχνηλασιμότητα του φαρμάκου, που χρησιμοποιείται από τον ασθενή, με βάση την εμπορική ονομασία του προϊόντος και τον αριθμό της παρτίδας, σύμφωνα με το άρθρο 102 της οδηγίας 2010/84/ΕΕ. Επίσης, δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται η συνταγογράφηση με βάση τη δραστική ουσία.
Τέλος, σε ό,τι αφορά την τιμολόγηση των βιολογικών και βιοϊσοδύναμων προϊόντων αυτή θα πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 7 του εφαρμοστικού νόμου (4052), δηλαδή θα πρέπει να βασίζεται στη μέση τιμή των 3 χαμηλότερων τιμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ανεξάρτητα από την προστασία των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, που προβλέπονται γι’ αυτό το προϊόν. Οι τιμές των προϊόντων αυτών θα πρέπει να ενημερώνονται σε περίπτωση προσαρμογής των τιμών αναφοράς, ώστε να αντανακλούν τις 3 χαμηλότερες τιμές κατά μέσο όρο, που ισχύουν κάθε φορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το προϊόν αναφοράς κατά τη διάρκεια της προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας ενδέχεται να πάρει επιπλέον ενδείξεις από τις αρχικές. Η έγκριση του βιοϊσοδύναμου θα πρέπει να στηρίζεται στις εγκριτικές μελέτες και για τις ενδείξεις που το αφορούν και να μην αποκτά αυτόματα όλες τις ενδείξεις του προϊόντος αναφοράς.
