Εάν δεν αναπτυχθούν πλήρως οι μονάδες εντατικής θεραπείας, δεν μπορούν να προχωρήσουν οι μεταμοσχεύσεις. Διότι, όπως ξέρετε, η πηγή των μοσχευμάτων (των συμπαγών οργάνων) είναι από τις μονάδες εντατικής θεραπείας. Άρα, με μια μονάδα, η οποία ξεκίνησε να έχει δέκα ασθενείς και τώρα έχει τρεις ασθενείς, καταλαβαίνετε, ότι δεν γίνεται τίποτα. Γι΄ αυτό εμάς τα αιτήματά μας προς το υπουργείο δεν είναι μόνο η ανάπτυξη των μονάδων μεταμόσχευσης, είναι και η ανάπτυξη και τελειοποίηση και πληρότητα των μονάδων εντατικής θεραπείας.
Κύριε Κωστάκη, σύμφωνα με το νόμο 3984/2011 κάθε άνθρωπος είναι, εν δυνάμει, δότης οργάνων, αφού αποβιώσει. Η Ιερά Σύνοδος της εκκλησίας της Ελλάδας, εισηγήθηκε την τροποποίηση του νόμου, ο οποίος αναφέρει, ότι η δωρεά των οργάνων γίνεται, εάν ο θανών δεν έχει εκφράσει την αντίθεσή του μέσω άρνησης και, στη συνέχεια, ύστερα από συναίνεση της οικογένειας του.
α) Αυτός ο πρώτος νόμος και, στη συνέχεια, η τροποποίηση του πόσο επηρέασαν τους ανθρώπους, που θέλανε να γίνουν δότες οργάνων;
β) Γιατί πιστεύετε, ότι οι ιθύνοντες πήραν απόφαση να εφαρμόσουν έναν τέτοιο νόμο;
γ) Πόσο πίσω πήγε το έργο του ΕΟΜ, εξαιτίας αυτού του νόμου;
Σας ευχαριστώ θερμά, που μου δίνετε την ευκαιρία να πούμε κάποια πράγματα για την κατάσταση των μεταμοσχεύσεων στην χώρα μας, η οποία δεν είναι και πολύ ευχάριστη, όπως ξέρετε. Αναφορικά με το πρώτο ερώτημά σας. Σαφώς, επηρέασε αρνητικά την προσφορά δωρεάς οργάνων ο νόμος αυτός, διότι είχε ορισμένα σημεία, τα οποία επηρέαζαν, θα έλεγα, την ευαισθησία του κόσμου, όσον αφορά την δωρεά οργάνων. Γιατί έγινε αυτό το νομοθέτημα. Σε αυτό δεν είμαι αρμόδιος να σας απαντήσω εγώ, είναι το υπουργείο. Πιστεύω, ότι οι σύμβουλοι του τότε υπουργού δεν είχαν πλήρη επίγνωση του νόμου και όλων των παραμέτρων για να φτιάξουν ένα πιο λογικότερο νόμο. Και όσον αφορά το τρίτο ερώτημα, που μου θέσατε. Είναι ότι λιγάκι ανεκόπη η προσφορά, όχι βέβαια σημαντικά, θα έλεγα, αλλά έχουμε ήδη αρκετές δηλώσεις αρνητικές από τους συμπολίτες μας, ότι δεν θέλουν να είναι πλέον δότες οργάνων. Βέβαια, μετά έγινε αυτή η συνάντηση της Ιεράς Συνόδου με τον τότε υπουργό υγείας των κύριο Λοβέρδο και εδόθησαν αμοιβαίες εξηγήσεις και τροποποιήθηκε και το επίμαχο άρθρο και νομίζω, ότι σήμερα, πλέον, δεν υφίσταται καμία ανησυχία και καμία «σκοτεινή πλευρά». Δηλαδή, με δύο λόγια, όποιος, εν ζωή ευρισκόμενος, δεν θέλει να είναι δότης οργάνων κάνει μια αρνητική δήλωση, την φέρνει εδώ, ή την στέλνει ταχυδρομικά, εμείς την πρωτοκολλούμε και του δίνουμε ένα αντίγραφο αυτής της αρνητικής του δηλώσεως. Και η δήλωση αυτή ισχύει για πάντα. Και αν πεθάνει αυτός ο άρρωστος και μας πούνε ακόμα και οι συγγενείς του «πάρτε τα όργανα», εμείς δεν τα παίρνουμε. Διότι, ισχύει η αρνητική δήλωση του θανόντα.
Σε περίπτωση, τώρα, που δεν κάνει δήλωση ο συμπολίτης μας και πεθάνει, η πρώτη δουλειά μας είναι, να ρωτήσουμε την οικογένεια, εάν συγκατατίθεται, να αφαιρεθούν τα όργανα και να δωριθούν και τότε προχωράμε στην αφαίρεση των οργάνων. Εάν οι συγγενείς, η οικογένεια, πει «όχι», τότε πάλι δεν τον πειράζουμε.
Επομένως, τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Δεν πρόκειται δηλαδή, με κανέναν τρόπο, να πάρουμε όργανα, εάν δεν έχουμε προηγουμένως την συγκατάθεση των συγγενών. Είναι ξεκάθαρο, απλώς, όπως είπατε και εσείς, ο κόσμος πανικοβλήθηκε. Αλλά, νομίζω, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος, γιατί όπως σας εξήγησα λεπτομερώς και σαφώς, είναι τα πράγματα ξεκάθαρα.
Το έργο του ΕΟΜ θεωρώ, ότι μπορεί να πήγε λίγο πίσω, να υπήρχε μια πτώση στην προσφορά οργάνων. Το 2008 είχαμε φτάσει σε ποσοστό αρκετά υψηλό, που πήγαινε να αγγίξει τα ευρωπαϊκά όρια, που έχουν στις άλλες πολιτισμένες χώρες τις Ευρώπης, αλλά, δυστυχώς, μετά έπεσε πάλι η προσφορά δωρεάς οργάνων.
Τον περασμένο Απρίλιο ο ΕΟΜ αποφάσισε να ξεκινήσει ενημερωτική καμπάνια στην ΕΡΤ προκειμένου, να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για την δωρεά οργάνων. Πόσο βοήθησε το έργο του ΕΟΜ αυτή η κίνηση. Ποιες είναι οι επόμενες κινήσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης από τον ΕΟΜ;
Πράγματι, η εβδομάδα ενημέρωσης του κόσμου, που έγινε στην ΕΡΤ, λειτούργησε πάρα πολύ ευνοϊκά για την προσφορά οργάνων και παρατηρήσαμε, ότι είχαμε από τότε και μετά αυξήσεις στις μεταμοσχεύσεις. Κάθε εβδομάδα έχουμε και ένα με δύο δότες, από τους οποίους αφαιρούμε ανάλογα τα όργανα, που είναι κατάλληλα. Επομένως, σίγουρα αυτή η προσφορά της ΕΡΤ, η ενημέρωση προς τον κόσμο, λειτούργησε θετικά. Και, όπως ξέρετε, έγινε και μια συναυλία την τελευταία μέρα της εβδομάδας στο Μπάτμιντον και ήταν κατάμεστο το αμφιθέατρο αυτό.
Τώρα, από εδώ και πέρα, σίγουρα πρέπει να συνεχίσουμε εμείς την διαφώτιση του κόσμου, την ενημέρωσή του, γιατί πρέπει ο κάθε έλληνας, να καταλάβει, ότι είναι κρίμα να χάνονται τα όργανα του, όταν πεθαίνει και να μην χαρίζονται σε άλλους συνανθρώπους μας, που έχουν ανάγκη, γιατί, θα επαναλάβω για ακόμη μία φορά, ότι από έναν δότη, μπορούν να σωθούν επτά άτομα. Στο μέλλον θα συνεχίσουμε να πηγαίνουμε και σε χώρους μαζικής συνεύρεσης συνανθρώπων μας, δηλαδή, σε σχολεία, σε στρατώνες, σε εταιρείες κοινωνικής ευθύνης, όπου μπορούμε να κάνουμε τέτοια σεμινάρια και ενημερώσεις, για να μπορέσουμε να διεγείρουμε το αίσθημα του ανθρώπου, ότι πρέπει να γίνει και αυτός δότης, όπως συμβαίνει σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα, που αντιμετωπίζει ο ΕΟΜ, αφορά την χρηματοδότηση του από την πολιτεία.
α) πόσο εύκολο είναι, να λειτουργήσει σωστά ο ΕΟΜ, κάνοντας δράσεις, όταν δεν διαθέτει τα απαραίτητα κονδύλια;
β) διαγράφεται δυσοίωνο το μέλλον του ΕΟΜ;
Ναι, έχουμε οικονομικό πρόβλημα, αλλά, μετά από πιέσεις, το υπουργείο, ήδη από τα Χριστούγεννα, είχε δώσει περίπου 100. 000 ευρώ, επιπλέον των περσινών χρημάτων, που έδωσε, και τώρα μας έδωσε άλλες 200.000 ευρώ. Αυτά τα χρήματα θα είναι για το 2013. Ωστόσο, να παρατηρήσω, ότι αυτά τα χρήματα δεν είναι αρκετά. Πρώτα – πρώτα, θέλουμε τώρα να εγκαταστήσουμε ένα πληροφοριακό σύστημα, το οποίο δεν έχει ο ΕΟΜ, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη δυσκολία στην επικοινωνία και στις δεξαμενές, κυρίως, με το μυελό των οστών του εξωτερικού, αλλά και στα συμπαγή όργανα. Αυτό το πληροφοριακό σύστημα θα στοιχίσει αμέσως – αμέσως 20.000 ευρώ, με διαγωνισμό κλπ. Εν συνεχεία, υπάρχουν οι αμοιβές των υπαλλήλων, που εργάζονται εδώ πέρα. Διάφορα λειτουργικά έξοδα. Αυτή τη στιγμή βρήκα, ότι χρωστάμε σε προμηθευτές χαρτί, μελάνια κ.λ.π. της τάξεως των 30.000 ευρώ. Τους τα δίνουμε σιγά – σιγά, δεν μπορούμε να τους τα δώσουμε αμέσως. Επομένως, είναι βέβαιον, ότι τα χρήματα αυτά δεν επαρκούν. Αλλά, θα πιέσουμε. Θα διαμαρτυρηθούμε στο υπουργείο Υγείας, παραθέτοντας όλες τις καταστάσεις και λέγοντας, ότι αυτά είναι τα χρήματα, που μας δίνει το υπουργείο αυτά είναι τα έξοδά μας, τι θα κάνουμε, θα το κλείσουμε; Δεν γίνεται.
Αυτή τη στιγμή έχουμε και μερικούς υπαλλήλους από το ΚΕΕΛΠΝΟ, οι οποίοι έχουν αποσπαστεί και οι οποίοι προσφέρουν σημαντικό έργο εδώ και πιστεύω, ότι τα πράγματα θα διορθωθούν. Συγκρατημένη αισιοδοξία θα έλεγα, για να μην υπερβάλλω. Όχι όμως απαισιοδοξία.
Ποια ανάγκη θα καλύψει το νέο αυτό πληροφοριακό σύστημα, το οποίο αναφέρατε;
Αυτό το σύστημα, κυρίως, θα καλύψει την ανεύρεση δοτών μυελού των οστών. Των ασθενών, που πάσχουν από νοσήματα του αίματος, λευχαιμία κλπ. Δεν έχουμε εμείς πολλούς δότες τέτοιους στην Ελλάδα, στις δεξαμενές μας. Από το εξωτερικό, λοιπόν, θα καλύψει την αναζήτηση, τις εξετάσεις, που πρέπει να γίνουν και στον δότη, που θα πρέπει να βρεθεί και στον λήπτη, που θα πάρει το μόσχευμα, την μεταφορά του μοσχεύματος, από όπου έρθει, όλα αυτά. Όλα αυτά στοιχίζουν, όμως. Και είναι πάρα πολλοί οι άρρωστοι, που περιμένουν τέτοια μοσχεύματα.
Η κυρία Βαρδινογιάννη και το ίδρυμα ΕΛΠΙΔΑ ανακοίνωσαν την προσπάθεια δημιουργίας ενός κέντρου συλλογής αιμοποιητικών πεταλίων. Στην ομιλία της η κυρία Βαρδινογιάννη τόνισε, ότι η συμβολή του ΕΟΜ, ως συντονιστή σε αυτή την προσπάθεια, θα παίξει σημαντικό ρόλο. Ποιος θα είναι ο ρόλος του ΕΟΜ;
Σύμφωνα με τον νόμο, όλα αυτά είναι υπό την ομπρέλα του ΕΟΜ. Η κυρία Βαρδινογιάννη, που έχει κάνει ένα αξιόλογο έργο στο νοσοκομείο «Παίδων», θα ιδρύσει μια τέτοια μονάδα εθελοντών δοτών και εμείς ιδρύουμε άλλες μονάδες. Ήδη, λειτουργεί μια τράπεζα στο ίδρυμα ιατροβιολογικών ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και είναι και άλλη μία τράπεζα στο νοσοκομείο «Παπανικολάου» στην Θεσσαλονίκη. Αυτές οι τράπεζες θα επανδρωθούνε ακόμα, ούτως ώστε να μπορέσουμε να συλλέξουμε περισσότερα αιμοποιητικά κύτταρα από πολύ περισσότερους δότες για να έχουμε και εμείς, μετά από 5-10 χρόνια, καλύψει τις ανάγκες μας για τους έλληνες ασθενείς και να μην έχουμε την ανάγκη να απευθυνόμεθα σε ξένες δεξαμενές. Αυτό πρέπει να γίνει απαξάπαντως. Και είμαι βέβαιος, ότι και η κυρία Βαρδινογιάννη θα το κάνει αυτό, γιατί είναι πολύ δραστήρια, αλλά και εμείς θα μπορέσουμε να το κάνουμε. Ούτως ώστε να έχουμε τουλάχιστον τρεις μεγάλες δεξαμενές αιμοποιητικών κυττάρων για αυτούς τους δύστυχους ασθενείς.
Θα βοηθούσε τον ΕΟΜ, η απόφαση των φαρμακευτικών εταιρειών, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης τους, να χορηγήσουν ενέργειες και προγράμματα του ΕΟΜ. Ποια είναι τα άμεσα σχέδια σας για εξεύρεση χρημάτων;
Πέρα από την κρατική επιχορήγηση, θα μπορούσαμε να βρούμε χρήματα μέσα από μία μεγάλη δωρεά. Αν μπορέσουμε να προσελκύσουμε, να προσεταιριστούμε κάποιον, ο οποίος για παράδειγμα είναι ένα μεγάλο ίδρυμα, όπως το Λάτσειο,ή το Ωνάσειο. Αυτά τα ιδρύματα, τα οποία ασχολούνται με δωρεές σε θέματα υγείας.
Όσον αφορά τις φαρμακευτικές εταιρείες, εγώ, ως πρόεδρος, είχα κάνει δύο ομιλίες τέτοιες. Η μία ήταν στο Hilton και η άλλη στο Intercontinental, όπου με προσκαλέσανε μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες έχουν αναπτύξει αρκετά τον τομέα αυτό της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Αλλά, δυστυχώς, μετά έφυγα εγώ και άφησα στην μέση το έργο αυτό. Τώρα, λοιπόν, σκέφτομαι να έρθω σε επικοινωνία με τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες και θα το κουβεντιάσω αυτό το ζήτημα, ούτως ώστε να κάνουμε και εκεί ενημερωτικές ομιλίες και να μπορέσουν να μας βοηθήσουν.
Θα θέλαμε να μας πείτε, ως γιατρός, εάν πιστεύετε ότι τα γενόσημα φάρμακα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στους μεταμοσχευμένους ασθενείς;
Εγώ δεν ασχολούμαι τώρα με την ενεργό ιατρική, γιατί δεν εργάζομαι σε νοσοκομείο, εργάζομαι το πρωί στο ίδρυμα ιατροβιολογικών ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών και εκεί κάνω ερευνητική δουλειά, αλλά, αυτό, που με ρωτάτε, δεν μπορώ να το πιστέψω. Πιστεύω, ότι η πολιτεία έχει φροντίσει τα γενόσημα φάρμακα, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να είναι ασφαλή φάρμακα και ότι δεν βλάπτουν τους ασθενείς. Αυτό πιστεύω.
Εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης της χώρας μας, το υπουργείο Υγείας προχωράει (αθόρυβα) στην υποβάθμιση των ΜΕΘ, ή ακόμα και στην μείωση των κλινών. Πόσο σοβαρό είναι για το μέλλον των μεταμοσχεύσεων στην χώρα μας η υπολειτουργία των ΜΕΘ;
Είναι το άπαν. Δηλαδή, από εκεί εξαρτάται η πορεία των μεταμοσχεύσεων. Εάν δεν αναπτυχθούν πλήρως οι μονάδες εντατικής θεραπείας, δεν μπορούν να προχωρήσουν οι μεταμοσχεύσεις. Διότι, όπως ξέρετε, η πηγή των μοσχευμάτων (των συμπαγών οργάνων) είναι από τις μονάδες εντατικής θεραπείας. Άρα, με μια μονάδα, η οποία ξεκίνησε να έχει δέκα ασθενείς και τώρα έχει τρεις ασθενείς, καταλαβαίνετε, ότι δεν γίνεται τίποτα. Γι΄ αυτό εμάς τα αιτήματά μας προς το υπουργείο δεν είναι μόνο η ανάπτυξη των μονάδων μεταμόσχευσης, είναι και η ανάπτυξη και τελειοποίηση και πληρότητα των μονάδων εντατικής θεραπείας.
Κύριε Κωστάκη, εκτός από το γεγονός, ότι υπολειτουργούν κλίνες, υπάρχει το ζήτημα της υποστελέχωσης των ΜΕΘ. Όπως, επίσης και το σοβαρό γεγονός, ότι οι γιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό των μονάδων δεν πληρώνονται. Πως θα δουλέψουν αυτοί οι άνθρωποι;
Ναι, αυτό είναι ένα σοβαρό θέμα, το θέμα της υποστελέχωσης των ΜΕΘ. Κυρία Χατζηδάκη, όταν ήμασταν και παλιά εδώ στον ΕΟΜ (διότι εγώ έχω διατελέσει τα περισσότερα χρόνια ως πρόεδρος του ΕΟΜ) τα είχαμε δει αυτά τα προβλήματα. Και είχαμε αποφασίσει -το διοικητικό συμβούλιο- ότι θα μπορούσαμε αυτούς τους ανθρώπους, που εργάζονται στις μονάδες εντατικής θεραπείας, ή τουλάχιστον ένα-δυο από αυτούς, οι οποίοι θα αναλάμβαναν την συντήρηση- διατήρηση του ασθενούς, διότι αυτό χρειάζεται πολύ δουλειά, να μπορούμε, εφόσον το νοσοκομείο τους δεν μπορεί να τους ανταμείψει με μια έξτρα εφημερία, να έχουμε το δικαίωμα να τους δίνουμε εμείς 200 ευρώ. Και το είχαμε πετύχει αυτό για τρία χρόνια περίπου. Και τότε, πράγματι, είχε παρατηρηθεί μια αύξηση των μεταμοσχεύσεων. Διότι, εδώ που τα λέμε, κακά τα ψέματα, το να ξέρεις, ότι, εάν εργαστείς και νύχτα και μέρα, θα πάρεις λίγα ευρώ παραπάνω, είναι κίνητρο. Αυτό, δυστυχώς, μετά από εμένα σταμάτησε. Εγώ θα το ξαναθέσω στο υπουργείο, ως πρόταση.
Και επίσης εχθές είχαμε διοικητικό συμβούλιο και πήραμε απόφαση να δημιουργηθεί καινούργια μονάδα μεταμοσχεύσεων ήπατος και στην Αθήνα.
Δυστυχώς, το κέντρο, που υπήρχε στην Αθήνα, έκλεισε. Υποθέτω, ότι το κέντρο της Θεσσαλονίκης δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες;
Φυσικά και δεν επαρκεί. Εμείς αποφασίσαμε, ότι το κέντρο θα πρέπει να λειτουργήσει και πάλι στην Αθήνα. Ο υπουργός είναι αυτός, που θα αποφασίσει, σε ποιο νοσοκομείο θα λειτουργήσει το κέντρο αυτό.
Υπάρχουν φήμες, που κάνουν λόγο για παράνομο κύκλωμα εμπορίας οργάνων από την Αμερική, το οποίο συνεργάζεται με κύκλωμα στην Ελλάδα. Το έχετε ακούσει αυτό;
Ποτέ. Ότι υπάρχει παράνομο δίκτυο εμπορευματοποήσεως των μεταμοσχεύσεων εγώ δεν έχω ακούσει. Το βλέπω κατά καιρούς, που υπάρχει στις εφημερίδες, που το γράφουν αλλά, δεν ξέρω πουθενά, ότι ο κύριος Παπαδόπουλος, για παράδειγμα, πήγε στην Αμερική και πήρε ένα νεφρό από παράνομο κύκλωμα. Εδώ πάντως, στην Ελλάδα, μπορώ να διαβεβαιώσω, ότι δεν συμβαίνουν τέτοια πράγματα. Ούτε έχουν συμβεί. Σε αυτό είμαι ξεκάθαρος. Και εδώ είχαν γίνει, παλιά, κάποιες καταγγελίες για μια κλινική στην Κοζάνη, εμείς αμέσως κάναμε αίτηση στον εισαγγελέα, πήγε ο εισαγγελέας, μαζί με γιατρούς του ΕΟΜ, κάνανε έρευνες και δεν βρέθηκε τίποτα.
