Interview – Ιωάννης Βλαχογιάννης | Πρώην πρόεδρος του Εθνικού Οργανισµού Μεταµοσχεύσεων
Γκρίζες ζώνες, παραιτήσεις και διαφωνίες συνθέτουν το σκηνικό στον ΕΟΜ
Δεν μπορεί να είμαστε υποδεέστεροι των πολιτών της Ε.Ε. και να τρέχουμε σε χώρες «απίθανες» για να «ζητιανεύσουμε» τη βοήθειά τους. Αυτό είναι απαράδεκτο. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που με οδήγησε στην απόφαση να γυρίσω και πάλι στον ΕΟΜ.
Κύριε Βλαχογιάννη, πως σχολιάζεται το αρνητικό πρόσημο που έχει η Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, όσον αφορά τον αριθμό των πραγματοποιούμενων μεταμοσχεύσεων από πτωματικούς δότες. Και φυσικά αναφέρομαι όχι στους διαθέσιμους δότες, αλλά στους κατάλληλους δότες για μεταμόσχευση. Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Αυτό που είπατε είναι πολύ σωστό, το πρόβλημα είναι η χαμηλή διαθεσιμότητα. Στη χώρα μας έχουμε οκτώ δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ο μέσος όρος των υπόλοιπων χωρών είναι 15 δότες, ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Στην ιδέα των μεταμοσχεύσεων πρωτοπορούν η Πορτογαλία και η Ισπανία, οι οποίες ξεπερνούν τους 35 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού.
Ο αριθμός των δυνητικών δοτών διαφέρει από χώρα σε χώρα, αλλά σε γενικές γραμμές όλες βρισκόμαστε περίπου στα ίδια επίπεδα, επομένως δεν είναι ότι δεν έχουμε δυνητικούς δότες, αλλά ότι δεν τους εντοπίζουμε στην Ελλάδα. Δεν διαγιγνώσκουμε έγκαιρα τον εγκεφαλικό θάνατο στις μονάδες εντατικής θεραπείας. Και σύμφωνα με τις επαφές που έχω με τους συναδέλφους μου στις διάφορες εντατικές πολλών νοσοκομείων της χώρας, προκύπτει ότι δυστυχώς χάνουμε πολλούς ασθενείς πριν αυτοί φτάσουν στη μονάδα εντατικής θεραπείας.
Ένας τρίτος παράγοντας που συμβάλλει στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ικανός αριθμός δυνητικών δοτών, σύμφωνα με τους εντατικολόγους είναι ότι ορισμένοι ασθενείς πηγαίνουν σε άλλα τμήματα όπως είναι το τμήμα της νευροχειρουργικής και το τμήμα της χειρουργικής και έτσι δεν διαπιστώνεται σύντομα ότι υπάρχει εγκεφαλικό οίδημα.
Αυτοί είναι οι λόγοι που έχουμε μικρότερο αριθμό των δυνητικών δοτών στις μονάδες εντατικής θεραπείας, ωστόσο όμως πάλι δεν δικαιολογείτε η χαμηλή διαθεσιμότητα.
Δηλαδή, ενώ υπάρχουν δυνητικοί δότες, δεν κινείται έγκαιρα ο μηχανισμός γνωστοποίησης για το αν είναι κατάλληλοι για να δοθούν τα όργανά τους για μεταμόσχευση. Τι πιστεύετε ότι φταίει και δεν κινείται γρήγορα ο μηχανισμός αυτός; Φταίνε οι γιατροί; Ποιος φταίει;
Όλοι μας, ο κάθε ένας προσωπικά, έχουμε μερίδιο ευθύνης. Όταν δεν ενημερώνουμε το οικογενειακό μας περιβάλλον ή τον οικογενειακό μας γιατρό ότι επιθυμούμε να προσφέρουμε τα όργανά μας μετά θάνατον, δεν βοηθάμε το σύστημα των μεταμοσχεύσεων. Στην Ελλάδα έχουμε μια πολυπολιτισμική παράδοση, η οποία διαφοροποιείτε από την παράδοση των δυτικών κοινωνιών. Η ελληνική παράδοση από αρχαιοτάτων χρόνων είναι σημαντική και ξανάρχεται και πάλι στην επιφάνεια. «Οι νεκροί είναι κάτι το ιερό και θα πρέπει να τιμώνται». Σε ένα μεγάλο βαθμό θεωρείτε βεβήλωση να πάρουμε τα όργανα ενός ανθρώπου. Εάν όμως η ιδέα μείνει αμόλυντη και σαν στόχος δεν είναι να αφαιρέσουμε τα όργανα ενός ανθρώπου, αλλά τα όργανα αυτά αντί να πάνε χαμένα στη σήψη, να τα φανταστούμε σε ένα ζώντα οργανισμό, τότε όλη αυτή η ιδέα μετατρέπεται σε κάτι πολύ σημαντικό. Είναι σαν ο άνθρωπός μας να μην πέθανε ποτέ, αλλά ένα μέρος του να συνεχίσει να ζει.
Η Πολιτεία, συνειδητοποιώντας τις ευθύνες που της αναλογούν, προχώρησε στην αναβάθμιση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τις μεταμοσχεύσεις και τη δημιουργία του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Είναι επαρκές αυτό το πρόγραμμα;
Αντίπαλό μας δεν θα το χαρακτήριζα. Το ζήτημα είναι ότι, ενώ το φάσμα των ανθρώπων και των φορέων που πρέπει να συμμετέχουν στην προσπάθεια μεταμόσχευσης είναι μεγάλο στην τελική απόφαση, το φάσμα των ανθρώπων που πρέπει να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για αυτό το ιατρικό «θαύμα» που λέγεται μεταμόσχευση, είναι μικρό. Όταν δηλαδή έρθει ένας δότης, τότε τον πρώτο ρόλο τον αναλαμβάνει η μονάδα εντατικής, το μεταμοσχευτικό κέντρο και φυσικά ο ΕΟΜ.
Η αλήθεια είναι ότι ένας υπουργός δεν πρέπει να λύσει μόνο αυτά τα προβλήματα, όμως θεωρώ ότι πρέπει να καθίσουμε σε ένα τραπέζι ο ΕΟΜ, το ΕΚΑΒ, τα μεταμοσχευτικά κέντρα και τα ασφαλιστικά ταμεία και να λύσουμε αυτά τα προβλήματα. Και ευελπιστώ ότι κάποια από αυτά τα προβλήματα θα μπορέσουμε να τα λύσουμε. Για παράδειγμα, πιστεύω πως πρέπει άμεσα να δούμε με τα ασφαλιστικά ταμεία το θέμα της ανακοστολόγησης των μεταμοσχεύσεων. Αυτήν τη στιγμή χρεώνουν στην Ελλάδα τη μεταμόσχευση νεφρού 3.000 4.000 ευρώ, ενώ στην Ευρώπη το κόστος της είναι 30.000 40.000 ευρώ.
Σε μια περίοδο που η Ελλάδα βρίσκεται σε παγκόσμια οικονομική δίνη πόσο εύκολο είναι για τον πρόεδρο του ΕΟΜ, να δημιουργήσει προγράμματα ενημέρωσης του κόσμου για τη δωρεά οργάνων;
Το μεγάλο επιχείρημα προς το κράτος, προκειμένου να ενισχυθεί το έργο του οργανισμού, δεν είναι μόνο λόγοι ιδεολογικοί ιδεαλιστικοί, είναι κυρίως πρακτικοί. Στην Ελλάδα όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη προώθησαν την ιδέα της μεταμόσχευσης, διότι είναι η πιο φτηνή μέθοδος θεραπείας. Βέβαια, σώζει τη ζωή του ασθενή και του εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ζωής, όμως κυρίως απαλλάσσει τα ασφαλιστικά ταμεία από τεράστια έξοδα. Μια «έξυπνη» κυβέρνηση πρέπει να δει την ιδέα της μεταμόσχευσης και ως ιδέα μείωσης του κόστους των ασφαλιστικών ταμείων.
Άρα αυτή η πρόταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «όπλο» του ΕΟΜ προς την Πολιτεία και προς το υπουργείο, για να μπορέσουν να εξοικονομήσουν χρήματα. Αντί αυτά τα χρήματα να διατεθούν για τη συντήρηση ενός ασθενούς, μπορούν να δοθούν για καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου.
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στις 04/06/2011
