Ο καρκίνος του προστάτη είναι η δεύτερη πιο συχνή κακοήθεια στον άνδρα παγκοσμίως. Το 2015 καταγράφηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο 1,6 εκ. νέα περιστατικά, εκ των οποίων το 22% περίπου είχαν θανατηφόρα κατάληξη.1,2 Συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα ή άλλες φορές αυτά προσομοιάζουν με τα συμπτώματα της καλοήθους υπερπλασίας του αδένα (δυσχέρεια στην έναρξη της ούρησης, διακεκομμένη και/ή μειωμένη ροή των ούρων, επιτακτική ούρηση, αίσθημα ατελούς κένωσης της ουρήθρας, αιματουρία).
Νικόλαος Κεντεποζίδης
Παθολόγος – Ογκολόγος, MD, PhD, MSc, Διευθυντής Δ´ Ογκολογικής Κλινικής, Metropolitan General
Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη γίνεται με δακτυλική́ εξέταση, PSA και λήψη βιοψιών, ενώ οι σύγχρονες μέθοδοι αντιμετώπισης έχουν επιτύχει κατακόρυφη αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ασθενών, προσφέροντάς τους ταυτόχρονα πολύ καλή ποιότητα ζωής.3
Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες θεραπείες έχουν πάρει έγκριση τόσο για το μεταστατικό ορμονο-ευαίσθητο όσο και για το μεταστατικό και μη-μεταστατικό καρκίνο προστάτη. Παραδοσιακά, η δοσεταξέλη και η καμπαζιταξέλη όσο αφορά το σκέλος της χημειοθεραπείας, αλλά και οι αναστολείς των ανδρογονικών υποδοχέων, όπως η αμπιρατερόνη και η ενζαλουταμίδη έχουν χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα, ενώ και το radium-223 έχει πάρει έγκριση σε οστικές μεταστάσεις. Τα τελευταία χρόνια, η απαλουταμίδη έχει πάρει έγκριση για το μη μεταστατικό ευνουχοάντοχο καρκίνο του προστάτη, όσο και για το μεταστατικό ευνουχοευαίσθητο καρκίνο του προστάτη, ενώ η δαρολουταμίδη έχει πάρει έγκριση για το μη μεταστατικό ευνουχοάντοχο καρκίνο του προστάτη για ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μεταστατικής νόσου.
Παρά το γεγονός ότι όλες αυτές οι θεραπευτικές επιλογές έχουν σημαντικό κλινικό όφελος και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο προστάτη, εκείνο που αποτελεί αντικείμενο μελέτης είναι αφενός η επιλογή της σωστής αλληλουχίας φαρμάκων στο θεραπευτικό αλγόριθμο και αφετέρου η ανεύρεση νέων θεραπειών η οποίες θα επιτύχουν σταθεροποίηση της νόσου για μακρό χρονικό διάστημα. Προς αυτή την κατεύθυνσή μία καλή επιλογή θα μπορούσε να είναι τα CAR-T cells, τα εμβόλια, όπως το Sipuleucel-T, και το PROST-VAC, καθώς και οι αναστολείς του PD1 και οι PARP αναστολείς.
Το Sipuleucel-T, ένα θεραπευτικό εμβόλιο το οποίο αποτελείται από CD-54 μονοκύτταρα, τα οποία in vitro μετατρέπονται σε αντιγονο-παρουσιαστικά κύτταρα και επαναχορηγούνται στον ασθενή. Κλινική μελέτη φάσης ΙΙΙ έδειξε όφελος στην ολική επιβίωση, και μάλιστα υπήρχε θετική συσχέτιση μεταξύ της συγκέντρωσης των αντισωμάτων και της ολικής επιβίωσης.4
Το PROSTVAC-VF είναι ένα εμβόλιο το οποίο χρησιμοποιεί το PSA ως αντιγόνο και αποτελείται από 2 ζώντες ιούς ως φορείς. Παρόλο που σε μία μελέτη φάσης ΙΙ, μετά από follow-up 3 ετών προσέδωσε όφελος 8,5 μηνών στην ολική επιβίωση, μία μελέτη φάσης ΙΙΙ δεν κατέδειξε διαφορά, σε σχέση με το placebo, είτε χρησιμοποιήθηκε αυξητικός παράγοντας των λευκών είτε όχι.5
Τα CAR-T cells είναι γενετικά τροποποιημένα T κύτταρα τα οποία εκφράζουν στην επιφάνειά τους χειμερικά αντιγόνα και αντισώματα. Ο τρόπος δράσης τους βασίζεται σε μία νέα ελπιδοφόρα μέθοδο η οποία ενώνει τα T λεμφοκύτταρα του ασθενή με ένα μόριο που μοιάζει με αντίσωμα και αναγνωρίζει επιλεγμένα αντιγόνα στην επιφάνεια του καρκινικού κυττάρου και για το λόγο αυτό έχει προγραμματισθεί μελέτη φάσης ΙΙ.6
Παρά το γεγονός ότι η έκφραση του PD-L1 σε ορισμένες κακοήθειες είναι προβλεπτική της απάντησης στη θεραπεία με anti-PD1, κάτι τέτοιο δε φάνηκε στον καρκίνο του προστάτη. Στη μελέτη φάσης Ib KEYNOTE-028 ασθενείς με έκφραση του PD-L1 και μεταστατικό ευνουχοάντοχο καρκίνο προστάτη έλαβαν Pembrolizumab με mOR 13.5 μήνες και μέση ολική επιβίωση 7.9 μήνες.7
Σε μία μελέτη φάσης ΙΙ ο PARP αναστολέας Olaparib χρησιμοποιήθηκε σε ασθενείς μεταστατικό ευνουχοάντοχο καρκίνο προστάτη και προβλήματα στο μηχανισμό επιδιόρθωσης του DNA και έδωσε όφελος τόσο στο PFS όσο και στο OS.8
Συμπερασματικά, το μέλλον στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη αφήνει πολλές υποσχέσεις. Το γεγονός όμως της αντίστασης των καρκινικών κυττάρων καθιστά επιτακτική την ανάγκη ανεύρεσης νέων θεραπειών και της κατάλληλης αλληλουχίας χρησιμοποίησης και των ήδη εγκεκριμένων θεραπειών.
Βιβλιογραφία
Pishgar, F.; Ebrahimi, H.; Saeedi Moghaddam, S.; Fitzmaurice, C.; Amini, E. Global, Regional and National Burden of Prostate Cancer, 1990 to 2015: Results from the Global Burden of Disease Study 2015. J. Urol. 2018, 199, 1224–1232.
Bray, F.; Ferlay, J.; Soerjomataram, I.; Siegel, R.L.; Torre, L.A.; Jemal, A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries: Global Cancer Statistics 2018. CA Cancer J. Clin. 2018, 68, 394–424.
Mustafa, M.; Salih, A.F.; Illzam, E.M.; Sharifa, A.M.; Suleiman, M.; Hussain, S.S. Prostate Cancer: Pathophysiology, Diagnosis, and Prognosis. J. Dent. Med. Sci. 2016, 15, 4–11.
Kantoff PW, Higano CS, Shore ND, Berger ER, Small EJ, Penson DF, et al. Sipuleucel-T immunotherapy for castration-resistant prostate cancer. N Engl J Med. 2010;363(5):411–22.
Gulley, J.L.; Borre, M.; Vogelzang, N.J.; Ng, S.; Agarwal, N.; Parker, C.C.; Pook, D.W.; Rathenborg, P.; Flaig, T.W.; Carles, J.; et al. Phase III Trial of PROSTVAC in Asymptomatic or Minimally Symptomatic Metastatic Castration-Resistant Prostate Cancer. J. Clin. Oncol. 2019, 37, 1051–1061.
Junghans, R.P.; Ma, Q.; Rathore, R.; Gomes, E.M.; Bais, A.J.; Lo, A.S.; Abedi, M.; Davies, R.A.; Cabral, H.J.; Al-Homsi, A.S.; et al. Phase I Trial of Anti-PSMA Designer CAR-T Cells in Prostate Cancer: Possible Role for Interacting Interleukin 2-T Cell Pharmacodynamics as a Determinant of Clinical Response. Prostate 2016, 76, 1257–1270.
Hansen AR, Massard C, Ott PA, Haas NB, Lopez JS, Ejadi S, et al. Pembrolizumab for advanced prostate adenocarcinoma: findings of the KEYNOTE-028 study. Ann Oncol. 2018;29(8):1807–13.
Mateo J, Carreira S, Sandhu S, Miranda S, Mossop H, Perez- Lopez R, et al. DNA-repair defects and olaparib in metastatic prostate cancer. N Engl J Med. 2015;373(18):1697–708.
