Τα χρόνια που διανύουμε, αλλά και αυτά που έρχονται, είναι η εποχή που η θεραπεία της ημικρανίας αλλάζει ριζικά. Μια πλειάδα νέων φαρμάκων είναι ήδη διαθέσιμα και άλλα αναμένονται προσεχώς. Έτσι, οι θεραπευτικές επιλογές αυξάνονται σε τέτοιο βαθμό, που θεωρούμε πως αναπόφευκτα για τους περισσότερους ασθενείς με ημικρανία θα είναι εφικτό να βρεθεί η θεραπεία που θα τους προσφέρει ουσιαστική ανακούφιση.
Δρ Μιχαήλ Βικελής
Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος
Πριν όμως φτάσουμε στις φαρμακευτικές εξελίξεις, μια άλλη αλλαγή πρέπει να τονιστεί, καθώς είναι ακόμη περισσότερο κομβική. Πρόκειται για την αλλαγή που έχει σταδιακά συμβεί μέσα στην τελευταία κυρίως δεκαετία στην θεώρηση που υπάρχει για την ημικρανία σε ασθενείς, κοινωνία, αλλά και στον ιατρικό κόσμο.
Η πρόοδος στην επιστημονική κατανόηση της ημικρανίας, η πλούσια βιβλιογραφία και η εκτεταμένη βασική και κλινική έρευνα έχουν συμβάλει ώστε μια να υπάρχουν για την ημικρανία πολλαπλές εκπαιδευτικές εκδηλώσεις. Αυτό έχει με την σειρά του οδηγήσει σε μια σημαντική αλλαγή της ιατρικής θεώρησης για την ημικρανία. Δεν θεωρείται πια, όπως συχνά συνέβαινε παλαιότερα, μια «κατάσταση» που δεν χρήζει σημαντικής θεραπευτικής προσπάθειας, αλλά μια πάθηση που απαιτεί επαρκή ιατρική παρέμβαση.
Η δραστηριοποίηση των ασθενών και οι εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, όπως αυτή που διενεργεί εδώ και μια πενταετία ο Σύλλογος Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος με πολλαπλά μέσα (ενδεικτικά να αναφερθεί το τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό σποτ, η συμμετοχή σε τηλεοπτικές εκπομπές, η έκδοση βιβλίου και e-book για την ημικρανία, οι ζωντανές αλλά και διαδικτυακές ενημερωτικές εκδηλώσεις για το κοινό και άλλα πολλά) [1] έχουν οδηγήσει σε μια άλλη, αργή αλλά ουσιαστική μεταβολή: Η ημικρανία δεν θεωρείται πια μια «αδυναμία», μια «ιδιομορφία», μια «υπερβολή», αλλά σταδιακά αναγνωρίζεται από την κοινωνία μας ως μια πάθηση που έχει τη δύναμη να επιφέρει τεράστιο προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό κόστος.
Ας μην ξεχνάμε πως, σε πλήρη συμφωνία με τα παραπάνω, επιστημονικά έχει δειχθεί και η ημικρανία πλέον αναγνωρίζεται ανάμεσα στις κύριες αιτίες που προκαλούν αναπηρία στον πληθυσμό [2].
Οι εξελίξεις στη θεραπεία της ημικρανίας ξεκίνησαν πριν από περίπου μια δεκαετία, με την έγκριση της χρήσης της βοτουλινικής τοξίνης τύπου Α στη χρόνια ημικρανία. Επρόκειτο για την πρώτη και για πολλά χρόνια την μόνη θεραπεία με έγκριση για χρήση σε αυτό τον εξειδικευμένο πληθυσμό. Με ανά τρίμηνο χορήγηση έχει φανεί πως μπορεί να μειώσει σημαντικά τις ημέρες με ημικρανία, αλλά και τη χρήση αναλγητικών, κάτι που έχει αποδείξει και η εμπειρία στη χώρα μας [3,4].
Η έλευση των μονοκλωνικών αντισωμάτων κατά του νευροπεπτιδίου CGRP ή του υποδοχέα του το 2019 και η σταδιακή ένταξη τους στη θετική λίστα του ΕΟΠΥΥ το 2021-22 ήταν αναμφισβήτητα μια επαναστατική εξέλιξη. Η εμπειρία από τις κλινικές μελέτες (στις οποία συμμετείχαν ελληνικά κέντρα ήδη από το 2016) και τα αποτελέσματα αυτών των διεθνών κλινικών μελετών φαίνεται να επιβεβαιώνονται και στην πράξη, καθώς το Erenumab, το Fremanezumab και το Galcanezumab μειώνουν σημαντικά τη συχνότητα της ημικρανίας, έχοντας παράλληλα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά ήπιων, κατά τεκμήριο, ανεπιθυμήτων ενεργειών [5]. Και οι θετικές εξελίξεις, δεν σταματούν εδώ. Ο συνδυασμός των μονοκλωνικών αντισωμάτων με την βοτουλινική τοξίνη τύπου Α φαίνεται πως φέρνει ακόμη καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς με χρόνια ημικρανία [6], παρότι –για την ώρα- δεν μπορεί να συνταγογραφηθεί μέσω ΕΟΠΥΥ.
Μέσα δε στην επόμενη 5ετία, αναμένεται η έλευση ενός ακόμη μονοκλωνικού αντισώματος κατά του CGRP, του Eptinezumab, αλλά και του Atogepant, ενός μικρού μορίου που αναστέλει το CGRP, καθώς και του Lasmiditan, ενός εκλεκτικού αναστολέα των 1F υποδοχέων της σεροτονίνης, εμπλουτίζοντας ακόμη περισσότερο το αντι-ημικρανικό θεραπευτικό οπλοστάσιο και βοηθώντας περαιτέρω στο να βελτιώσουμε τη ζωή των ασθενών με ημικρανία [7-9].
Βιβλιογραφία
Σύλλογος Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος- www.kefalalgies.gr
Global, regional, and national burden of neurological disorders, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet Neurol 2019; 18: 459–80
Dodick, D.W.; Turkel, C.C.; DeGryse, et al.; PREEMPT Chronic Migraine Study Group. OnabotulinumtoxinA for Treatment of Chronic Migraine: Pooled Results from the Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Phases of the PREEMPT Clinical Program. Headache J. Head Face Pain 2010, 50, 921–936.
Vikelis M, Argyriou AA, Dermitzakis EV, Spingos KC, Makris N, Kararizou E. Sustained onabotulinumtoxinA therapeutic benefits in patients with chronic migraine over 3 years of treatment. J Headache Pain. 2018 Sep 17;19(1):87.
Yang CP, Zeng BY, Chang CM, et al. Comparative Effectiveness and Tolerability of the Pharmacology of Monoclonal Antibodies Targeting the Calcitonin Gene-Related Peptide and Its Receptor for the Prevention of Chronic Migraine: a Network Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Neurotherapeutics. 2021 Oct;18(4):2639-2650
Scuteri D, Tonin P, Nicotera P, et al. Pooled Analysis of Real-World Evidence Supports Anti-CGRP mAbs and OnabotulinumtoxinA Combined Trial in Chronic Migraine. Toxins (Basel). 2022 Aug 1;14(8):529. doi: 10.3390/toxins14080529.
Safety evaluation of oral calcitonin-gene-related peptide receptor antagonists in patients with acute migraine: a systematic review and meta-analysis. Lee S, Staatz CE, Han N, Baek IH. Eur J Clin Pharmacol. 2022 Sep;78(9):1365-1376
Gu P, Chen C, Wu Q, Dong C, et al. The Effect and Safety of 5-HT1F Receptor Agonist Lasmiditan on Migraine: A Systematic Review and Meta-Analysis. Biomed Res Int. 2021 Oct 7;
Smith TR, Spierings ELH, Cady R, et al.Safety and tolerability of eptinezumab in patients with migraine: a pooled analysis of 5 clinical trials. J Headache Pain. 2021
